Thứ tư, 10/2/2021, 09:00 (GMT+7)

Kipchoge tập luyện thế nào

Nổi tiếng và giàu có, nhưng kỷ lục gia marathon Eliud Kipchoge vẫn sống giản dị, hoà đồng, giặt đồ, cọ toilet và tập luyện kỷ luật bên các bạn chạy ở Kenya.

Kipchoge sinh ngày 5/11/1984 ở Kapsisiywa, Nandi County. Anh được xem là VĐV vĩ đại nhất trong lịch sử làng chạy marathon. Ảnh: NN Running Team

Sáng se lạnh ở vùng cao nguyên Kenya, mặt trời vừa lên. Eliud Kipchoge - người duy nhất trong lịch sử chạy full marathon dưới 2 giờ - đang phải đứng chờ.

Một vũng nước to đọng lại trên đường sau cơn mưa nặng hạt đêm hôm trước. Mặt trời còn chưa cao hẳn, và con đường chạy tập quen thuộc phủ đầy nước.

Ở bên này của Thung lũng Rift thuộc Kenya, không khí loãng. Hàng loạt chân chạy giỏi nhất thế giới phải lái xe suốt 30 phút từ lúc mờ sáng, di chuyển từ trại huấn luyện Kaptagat tới đường đua của đại học Moi gần Eldoret, sẵn sàng bài chạy. Nhưng vũng nước to khiến họ chưa thể bắt đầu. Cả nhóm đành đứng nói chuyện với nhau.

Thông thường, trên thế giới, các buổi tập của giới VĐV tinh hoa (elité) thường được giữ bí mật. Nhưng tại Kenya thì khác. Không khí ở đây rất cởi mở. Bên cạnh 25 elité - những người từng giành nhiều thành tích vang dội toàn cầu như Kipchoge, còn có những nhóm chạy vô danh tập luyện cùng.

Nhóm của Kipchoge chạy qua một vũng nước to trên sân điền kinh Đại học Moi. Ảnh: NN Running Team

Đa phần họ là những người bản xứ tài năng. Vài người được xếp vào nhóm chạy nghiệp dư. Thậm chí, còn có một người Mỹ da trắng, cao lêu nghêu, nổi bật giữa đám đông. Đường chạy của Đại học Moi luôn rộng mở cho bất kỳ ai muốn tham gia.

Khi mặt trời lên cao, nước bốc hơi dần khỏi đường đua, các VĐV có thể tận dụng khoảng đất nhô lên ở giữa để vượt qua và bắt đầu buổi chạy. Không có phòng thay đồ nào gần đường đua dài 400m này, chỉ có cỏ khô và những tán cây quanh rìa sân. Sau vài vòng chạy nhàn nhã để khởi động, các runner bắt đầu lặp lại các vòng chạy thi ở tốc độ cao .

Nhóm elité sẽ sớm tách ra, trật tự vượt lên trước. Kipchoge - một trong số rất ít chân chạy dùng đồng hồ theo dõi bài tập - duy trì vị trí bám sát người dẫn đầu và hiếm khi làm phiền người bạn tập phía trước. Anh duy trì mức 2 phút 50 giây cho mỗi km - giống tốc độ khi lập kỳ tích trở thành người đầu tiên chạy Full Marathon (42,195km) dưới hai giờ. Hôm nay, Eliud Kipchoge chỉ phải tập quãng đường 1 dặm (khoảng 1,6km) trong bài interval (bài tập biến tốc).

Làn đường trong lòng sân tập biến thành con kênh nhỏ sũng nước. Nhưng nơi đó vẫn có những nụ cười tươi, những cái vỗ lưng và cái ôm. Mỗi bài tập được kết thúc bằng lời chúc mừng lẫn nhau. Tiếp đến, mỗi người quay trở lại trại huấn luyện để ăn sáng. Chưa ai ăn gì cho đến khi hoàn thành bài tập.

Sân tập không có phòng thay đồ, nên Kipchoge và các bạn chạy làm việc này ở bất kỳ chỗ nào có thể. Ảnh: NN Running Team

Ngôi sao thích sống bình dị

Ở tuổi 35, Kipchoge toát lên sự thông minh, điềm tĩnh và không thích những thứ xa hoa dù có thu nhập nhiều triệu USD. Anh từng giành HC vàng cự ly 5.000m vào năm 2003, từng hai lần lên bục ở Olympic ở cùng một cự ly. Nhưng chỉ đến khi chuyển lên thi đấu cự ly dài, Kipchoge mới thực sự được chú ý.

Trong 13 lần dự thi full marathon (42,195km), Kipchoge về nhất tận 11 lần. Và trừ lần đầu tiên (2 giờ 5 phút 30 giây ở Hamburg năm 2013) và lần gần nhất (2 giờ 6 phút 49 giây ở London Marathon, nơi anh chỉ về thứ tám), Kipchoge đều chạy nhanh hơn mốc 2 giờ 5 phút ở 11 lần còn lại. Nhà vô địch Olympic cũng đang giữ kỷ lục thế giới với thời gian 2 giờ 1 phút 39 giây, đồng thời và người đầu tiên trong lịch sử chạy full marathon dưới 2 giờ. Đó là những thành tựu đáng kinh ngạc, khiến Kipchoge được ví như người thay đổi lịch sử marathon.

Tuy nhiên, dù danh tiếng lên cao, cuộc sống riêng của Eliud Kipchoge hầu như vẫn được giữ nguyên trong gần hai thập kỷ.

"Tôi chẳng ghen tị với những người sở hữu ô tô, máy bay trực thăng, mọi thứ. Đó là cuộc sống của họ. Điều tôi muốn chỉ là truyền cảm hứng cho mọi người. Tôi không nghĩ mình cần một chiếc xe triệu USD để làm điều đó", Kipchoge nói với Telegraph.

Là con út trong gia đình có bốn anh chị em, Kipchoge được mẹ nuôi dưỡng sau khi cha qua đời, lúc anh còn nhỏ. VĐV 35 tuổi mô tả tuổi thơ của mình bằng hai từ "khó khăn". Vào năm 16 tuổi, Kipchoge thể hiện tiềm năng chạy bộ và tìm đến Patrick Sang - tiền bối từng đoạt HC bạc Olympic đồng thời là người hàng xóm - để tôn làm huấn luyện viên, người thầy của anh.

Sang - người thầy, sư phụ và là HLV trọn đời của Kipchoge. Ảnh: NN Running Team

Với Kipchoge, Patrick Sang tác động tới anh như một người cha. Dù Sang nói gì, Kipchoge cũng làm theo, và đến giờ vẫn thế.

"Hồi trẻ, Eliud thắng một giải chạy và được thưởng một tấm séc. Cậu ấy đến gặp tôi, hỏi phải làm gì vì cậu không có tài khoản. Vì vậy, tôi bảo Eliud về nói với mẹ mở tài khoản và đưa tiền cho cô ấy. Eliud quay về và làm đúng như vậy. Eliud không hỏi vì sao, chỉ thực hiện. Năm ngoái, tôi có hỏi về số tiền đó, và cậu ấy nói nó vẫn còn và hiện có rất nhiều tiền. Tôi luôn thấy đó là một con người trung thực và ngoan ngoãn", Sang kể.

Những người từng tiếp xúc với Kipchoge đều chung nhận định dành cho anh: khiêm tốn, tôn trọng người khác, kỷ luật. Augustine Choge - người bạn lâu năm và từng chung phòng Kipchoge - cho biết: "Mọi người đều tuân theo cách sống của Eliud. Chúng ta đều biết anh ấy là một trong những VĐV điền kinh vĩ đại nhất thế giới, nhưng Eliud không nhìn nhận bản thân theo cách đó. Anh ấy là người đúng giờ nhất, kỷ luật nhất tôi từng gặp".

Kỷ luật và khiêm tốn là những đức tính mà gia đình cũng như bạn tập thấy nể phục ở Kipchoge. Ảnh: NN Running Team

Kỷ lục gia thế giới cự ly bán marathon (21,0975km) Geoffrey Kamworor, cũng đồng nhận định: "Chúng tôi học nhiều điều từ anh ấy. Eliud luôn làm việc chăm chỉ, giản dị, tôn trọng người khác, khiêm tốn và luôn tin vào bản thân".

Chính vì tính cách này mà Grace - vợ của Eliud - bị thu hút khi họ lần đầu gặp nhau ở tuổi mới lớn. Hai người gặp nhau qua anh trai của Grace, cũng là bạn thân nhất của Kipchoge - Amos. Lúc đó, Kipchoge chỉ là một trong hàng nghìn thanh niên Kenya tìm tương lai qua con đường luyện tập thể thao. "Tôi yêu chính sự khiêm tốn của anh ấy. Bây giờ vẫn vậy", Grace nói.

Vợ và ba con anh - Lynne (13 tuổi), Griffin (9 tuổi) và Gordon (6 tuổi) - sống trong trang trại của gia đình, cách khu huấn luyện 25km. Grace đã quen với việc chồng thường xuyên xa nhà.

Kipchoge chỉ về với vợ con vào dịp cuối tuần, dù nơi tập luyện chỉ cách nhà anh 25km. Ảnh: PD.co.ke

Các cuộc gọi điện hàng ngày giúp vợ chồng Kipchoge cập nhật thông tin về cuộc sống gia đình, vì mỗi tuần Kipchoge chỉ trở về nhà vào chiều thứ Bảy rồi trở lại nơi tập trung vào giờ ăn trưa ngày thứ Hai. "Anh ấy là một người cha tốt, nghiêm khắc và vui vẻ. Tôi không nghĩ nghiêm khắc là điều xấu, nhưng anh ấy rất nghiêm khắc. Anh ấy luôn đúng giờ. Những đứa trẻ thích dành thời gian bên bố", Grace nói về chồng với vẻ trìu mến, cảm phục.

Kipchoge thừa nhận việc cha anh qua đời sớm khiến anh khó khăn trong việc trở thành bố. Anh nói: "Tôi không có kinh nghiệm. Tôi luôn muốn trở thành một người cha tốt, nhưng lại không biết một người cha nên thể hiện tình yêu thương con mình thế nào. Tôi không nhận được tình yêu từ cha mình, vì ông không ở bên tôi".

Trong khi các VĐV trẻ ở trại dành nhiều thời gian lên mạng xã hội, Kipchoge muốn thu thập kiến thức và tìm thông tin bằng việc đọc. Anh là người đọc nhiều nhất nhóm, chủ yếu chọn các loại sách truyền cảm hứng hoặc về kinh doanh.

Kipchoge ghi nhật ký cho mỗi buổi tập và điền vào 15 cuốn sổ ghi chép tương ứng. "Nếu không viết bất cứ điều gì mình làm, bạn sẽ trở nên trống rỗng", anh giải thích về thói quen này. "Cần viết mọi thứ ra giấy để cho thế hệ tiếp theo biết bạn tập luyện tốt và hiểu rõ mình đang làm gì. Nó giống như đến lớp, chỉ nghe giảng mà không ghi chú. Người ta nói, hãy viết ra và bạn sẽ nhớ nó. Vì vậy tôi duy trì điều này".

Kipchoge luôn chịu khó ghi chép, với ý nghĩ muốn truyền lại kinh nghiệm cho các thế hệ sau. Ảnh: NN Running Team

Bên trong trại huấn luyện

Năm 2002, Patrick Sang tìm thấy địa điểm mà bây giờ được đặt tên là Trại huấn luyện "Global Sports Communication". Nơi này nằm ở độ cao khoảng 2.400 mét so với mực nước biển và ẩn dưới những con đường đất đỏ trong các ngọn đồi ở Kenya. "Khi chúng tôi tới, nơi đây chỉ là những bụi rậm, nên chúng tôi đã phát quang chúng", Sang kể.

Bên ngoài, "Trại huấn luyện" thực chất là dãy nhà một tầng lợp mái tôn. Nhưng Eliud Kipchoge sống tại đây suốt tám tháng trong một năm. Học viên của trại sống cuộc sống khiêm tốn, tách biệt khỏi gia đình, chỉ có nhau để bầu bạn. Ở đây, chạy là tất cả.

Một tuần của Eliud Kipchoge

Lịch tập luyện trong tuần

Thứ Hai: Sáng - trở lại trại. Chiều - 10km recovery.

Thứ Ba: Sáng - bài tập nhẹ. Chiều - 10km recovery.

Thứ Tư: Sáng - Các bài tập tăng cường nhóm cơ. Chiều - 10km recovery.

Thứ Năm: Sáng - chạy dài (40km). Chiều - 10km recovery.

Thứ Sáu: Sáng - Các bài tập tăng cường nhóm cơ. Chiều - 10km recovery.

Thứ Bảy: Sáng - Chạy interval. Chiều - về nhà với vợ con

Chủ nhật: Sáng - Chạy dài tốc độ chậm. Chiều - nghỉ.

Lịch sinh hoạt

Ăn sáng: Sau bài tập sáng (khoảng 9h)

Ăn trưa: 12h30

Trà chiều: Sau bài tập hồi phục (khoảng 17h)

Ăn tối: 19h30

Đi ngủ: 21h30

Một bên dãy nhà là ký túc xá nam. Phía còn lại dành cho nữ. Có một phòng xem tivi, kiêm luôn "thư viện" gồm ba kệ và vài quả cân đơn giản - dùng cho các VĐV điền kinh. Một phòng thể chất thô sơ, một nhà bếp và một phòng ăn nhỏ với hai chiếc bàn và ghế dài. Mọi người ở chung phòng ngủ với nhau. Chỉ Kipchoge có phòng riêng. Nhà vệ sinh xổm, dùng chung.

Trên mái nhà có bể chứa nước nối từ giếng và các tấm năng lượng mặt trời để các VĐV được tắm nước nóng. Khi giếng cạn, cả nhóm tận dụng con sông gần đó.

Những buổi chạy dài của Kipchoe và các bạn chạy diễn ra trên con đường đất đỏ, mấp mô ở Rift Valley. Ảnh: NN Running Team

Cơ sở vật chất đơn giản phản ánh cuộc sống tập luyện như trong tu viện của Trại huấn luyện. Sáu ngày một tuần, từ 20 đến 25 elité sống ở đó. Họ chỉ trở về nhà vào cuối tuần. Chạy là mục đích duy nhất của cả nhóm. Khi được nghỉ ngơi, họ nằm dài dưới bóng cây, tận hưởng thời gian yên bình.

Giáo án tập luyện rất khắt khe và các VĐV như Kipchoge phải tích lũy trung bình khoảng 210km mỗi tuần: Thứ Ba tập nhẹ, Thứ Năm chạy dài (lên đến 40km) và Thứ Bảy chạy biến tốc. Mỗi buổi chiều là bài chạy phục hồi 10km. Hai lần một tuần, vận động viên tập bài tập bổ trợ và tăng cường các nhóm cơ.

Các bữa ăn cũng được cố định giống nhau. Mọi người cùng ăn một món, và cùng một thời gian trong ngày. Ugali - món cháo bột ngô của châu Phi - là món chính, và thịt chỉ được ăn cách ngày. Lúc 21h30, các học viên của trại đi ngủ.

Tính cộng đồng, đoàn kết của trại phủ đều trên mọi yếu tố của cuộc sống hàng ngày. Họ tổ chức các cuộc họp trại thường xuyên. Một VĐV marathon Laban Mutai được những người khác bầu làm lớp trưởng.

Kipchoge trong một buổi trực nhật ở trại huấn luyện.

Trại không có người dọn dẹp hay phục vụ giặt giũ. Mỗi người phải thay nhau trực nhật, làm các công việc này.

Kipchoge nói: "Tôi cũng dọn nhà vệ sinh. Tôi rửa mọi thứ. Tôi cũng giống những cậu nhóc trẻ khác. Đó là điều tôi thích. Tôi không muốn bị đối xử khác đi, điều đó sẽ gây mất tập trung. Tôi không muốn trở thành ông chủ. Tôi muốn thành đầu tàu, dẫn dắt bọn trẻ".

Bóng ma doping trong trại huấn luyện

Khi Daniel Wanjiru - nhà vô địch London Marathon 2017 - bị đình chỉ thi đấu vì doping hồi tháng 10/2020, anh trở thành cái tên mới nhất trong danh sách dài các VĐV Kenya dính bê bối chất cấm.

Hồi tháng 1/2020, Wilson Kipsang - người từng đánh bại Kipchoge ở Berlin Marathon 2013 - cũng bị đình chỉ tạm thời vì cáo buộc giả mạo mẫu thử. Chỉ trong hơn năm năm qua, khoảng 60 chân chạy Kenya bị xử phạt vì doping.

Kipchoge chọn cách riêng để thuyết phục các đồng đội. Anh kể: "Tôi tập luyện và tham gia cuộc đua. Có những người tin tôi và có người không. Thế giới vốn là vậy. Bạn không thể thuyết phục tất cả. Nhưng mọi người nên có một sự nghiệp trong sạch. Khi nằm trên giường bệnh, tội lỗi sẽ giết chết chúng ta. Trở thành con người chân chính là điều có ý nghĩa. Bạn đâu thể lừa dối chính mình".

Nhưng NN Running Team - công ty quản lý của Kipchoge, thuộc Trại huấn luyện Global Sports Communication - thì thực hiện chính sách khắt khe về doping. Bất kỳ ai trong trại Kaptagat phạm tội, người đó sẽ bị đuổi. Trong nhóm của Kipchoge, điều đó chưa xảy ra. Cuộc sống trong trại cũng biệt lập với bên ngoài, cho mọi người niềm tin rằng doping khó xâm nhập nơi đây.

Sự hoà đồng, gần gũi ở trại được xem là một cơ chế giúp các trại viên miễn nhiễm với bóng ma doping vốn ám ảnh điền kinh Kenya ít năm trở lại đây. Ảnh: NN Running Team

Patrick Sang cho biết, các biện pháp chống doping cải tiến đang được thực hiện trên khắp Kenya. Nhưng ông thừa nhận: "Họ là những con người, tôi không có toàn quyền kiểm soát mọi thứ họ làm. Ngay cả đám con tôi, tôi cũng không thể làm thế. Nhưng nơi đây cho mọi người một môi trường có thể nhìn thấy nhau. Bạn dễ dàng theo dõi và kiểm soát các ảnh hưởng tiêu cực".

Khát vọng trở thành Kipchoge tiếp theo

Mỗi sáng sớm, có khoảng 50 người đứng chờ Kipchoge và các bạn tập của anh xuất hiện ở lối vào Trại Kaptagat để sẵn sàng cho bài chạy dài (long run). Với một số người, bài long run này rất quan trọng, và cách duy nhất để họ hoàn thành bài tập trước khi nắng nóng tới là khởi động từ mờ sáng.

Trong số 50 người đó, có những cái tên ưu tú như chân chạy gốc Keyna, Kaan Kigen Ozbilen. Anh từng phá kỷ lục của Mo Farah hồi tháng 12. Hay một người Mỹ gốc Kenya khác, tên Bernard Lagat, cũng là một VĐV từng lên podium Olympic. Vài người khác là runner địa phương, muốn chứng tỏ bản thân trước những người giỏi nhất thế giới. Nếu gây ấn tượng với Patrick Sang thường xuyên, họ có thể được mời tham gia trại huấn luyện vốn liên tục chiêu sinh.

Bài tập hôm nay của cả nhóm là chạy 40km trên đường mòn nhấp nhô, với pace mục tiêu trung bình là 3 phút 10 giây. Giống mọi buổi tập long run khác, nhóm của Kipchoge không ăn uống gì trước khi vào tập.

Sau vài kilomet, nhóm chạy đông đúc trở nên thưa dần. Ngay cả những VĐV từng đạt thành tích cao cũng phải vật lộn để thích ứng với độ cao nơi đây. "Anh chàng đó từng vô địch thế giới cự ly full marathon ở London 2017. Ở đây, chúng tôi có rất nhiều nhà vô địch Olympic và thế giới", Patrick Sang nói và chỉ vào Geoffrey Kirui, người đang tụt lại so với nhóm dẫn đầu khoảng nửa đoạn đường.

Tập luyện, với Kipchoge, cũng là cách để anh truyền cảm hứng cho lớp trẻ. Ảnh: NN Running Team

Kipchoge kết thúc bài tập trong nhóm năm người dẫn đầu, trong đó có Kamworor và Ozbilen. Một lúc sau, nhóm VĐV Trung Quốc - vốn tham gia huấn luyện được hai tháng tại khu vực này - cũng về đích. Khác các bạn tập người Kenya, họ nhận gel năng lượng từ một chiếc xe tải hỗ trợ trong quá trình chạy, và vội vàng kiếm một bụi cây để lấy mẫu nước tiểu đem đi phân tích.

Nhóm chạy người Trung Quốc sẽ sớm rời Kenya với câu chuyện về kỳ huấn luyện cùng VĐV marathon vĩ đại. Còn đối với Kipchoge, đó chỉ là công việc bình thường của một buổi sáng, hoàn thành các bài tập trải dài của mình. Anh ghi các thông số vào sổ tay và bắt đầu ăn sáng.

* Kipchoge được ví như siêu nhân
* Kipchoge - từ đi bộ tới trường đến kỷ lục thế giới

Thuỳ Liên (theo Telegraph)