Hiện nay, các biện pháp kiểm soát dịch Covid-19 ở nơi công cộng như đeo khẩu trang và giữ khoảng cách tuy có những hiệu quả nhất định nhưng vẫn chưa đủ sức để loại bỏ nguy cơ lây nhiễm của virus ở nơi đông người. Để đảm bảo an toàn cho các hoạt động ở nơi công cộng, đặc biệt là các hoạt động không thể trì hoãn như khám chữa bệnh tại bệnh viện, một số nghiên cứu trên thế giới đã bắt đầu thử nghiệm hệ thống đèn far-UVC trong việc bất hoạt virus ở những nơi đông người. Tia far-UVC là bức xạ UV ở bước sóng 207-222 nm với độ thâm nhập thấp (chỉ vài nm) nên sẽ bị cản lại ở lớp sừng trên cùng của da và nước mắt ở mắt, do đó không gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiếp xúc. Mặc dù vậy, tia far-UVC vẫn giữ được khả năng tiêu diệt virus SARS-CoV-2 trong không khí do tác động gây tổn thương lên RNA bộ gen của virus. Tuy nhiên, cần lưu ý chỉ có duy nhất far-UVC (222 nm) đã được chứng minh là an toàn cho con người, tránh việc sử dụng các loại đèn UVC khác hay quảng cáo (thường ở bước sóng khoảng 254 hoặc 235 nm, không phải là far-UVC) ở nơi có hoạt động của con người làm gây hại cho sức khỏe, dẫn đến tiền mất tật mang.
Nghiên cứu của Buonanno và cộng sự (2020) đã cho thấy tia far-UVC 222 nm ở các cường độ 0,56 và 0,39 mJ/cm2 bất hoạt 90% khả năng xâm nhiễm nguyên bào sợi phổi của lần lượt các chủng coronavirus alpha HCoV-229E và beta HCoV-OC43 [1]. Kết quả nhuộm miễn dịch huỳnh quang kháng nguyên protein gai của virus ở các tế bào nguyên bào sợi phổi (Hình 1) cho thấy cường độ tín hiệu màu xanh lá của kháng nguyên (tức mức độ xâm nhiễm của virus vào tế bào) giảm dần khi tăng dần cường độ far-UVC chiếu xạ lên virus. Nghiên cứu của Kitagawa và cộng sự (2021) cũng đạt được kết quả tương tự khi cho thấy bức xạ far-UVC 222 nm ở cường độ 3 mJ/cm2 sau thời gian chiếu xạ 30 giây đã tiêu diệt gần như hoàn toàn (99,7%) virus SARS-CoV-2 [2]. Nghiên cứu của Lo và cộng sự (2021) đã cho thấy tia UVC gây hư tổn RNA bộ gen của virus SARS-CoV-2, đồng thời những hư tổn này xảy ra càng nhiều thì khả năng xâm nhiễm của virus (thể hiện qua giá trị TCID50) cũng càng giảm (Hình 2) [3].
![[IMG]](https://photo2.tinhte.vn/data/attachment-files/2021/08/5590270_image.png)
Hình 1. Khả năng xâm nhiễm nguyên bào sợi phổi người của các chủng alpha HCoV-229E và beta HCoV-OC43 được chiếu xạ far-UVC ở các cường độ khác nhau [1].
Hình 2. Sự tương quan tuyến tính giữa mức độ hư tổn trên RNA bộ gen của SARS-CoV-2 và khả năng xâm nhiễm của virus (giá trị TCID50) [3].
Nghiên cứu của Olcay và cộng sự (2021) đã triển khai thử nghiệm mô hình đèn far-UVC 222 nm (sản xuất bởi hai công ty Vestel và InnowayRG, Thổ Nhĩ Kỳ) ở phòng mổ bệnh viện [4]. Thiết bị đèn này được kết hợp với một tấm vải sợi chỉ cho phép 1,5% tia far-UVC đi qua, do đó hạn chế tối đa lượng bức xạ tiếp xúc lên cơ thể người. Với cách bố trí hệ thống đèn trên cao cách mặt đất 2,2 m (Hình 3), nghiên cứu đã cho thấy năng lượng far-UVC tiếp xúc lên cơ thể là 22 mJ/cm2 trong thời gian 8 giờ và nằm trong giới hạn cho phép của Ủy ban Quốc tế về Bảo vệ Bức xạ Không Ion hóa (ICNIRP). Nghiên cứu này là một bước đi tiên phong về việc ứng dụng tia far-UVC trong khống chế virus SARS-CoV-2 ở nơi công cộng một cách an toàn.
![[IMG]](https://photo2.tinhte.vn/data/attachment-files/2021/08/5590269_image.jpeg)
Hình 3. Phòng mổ sử dụng hệ thống đèn far-UVC 222 nm [4].
PGS.TS. Trần Văn Hiếu, Lê Khánh Thiên
Nhóm nghiên cứu Y sinh học GMIF, Trường ĐH. KHTN TPHCM.
Lược dịch từ:
Nghiên cứu của Buonanno và cộng sự (2020) đã cho thấy tia far-UVC 222 nm ở các cường độ 0,56 và 0,39 mJ/cm2 bất hoạt 90% khả năng xâm nhiễm nguyên bào sợi phổi của lần lượt các chủng coronavirus alpha HCoV-229E và beta HCoV-OC43 [1]. Kết quả nhuộm miễn dịch huỳnh quang kháng nguyên protein gai của virus ở các tế bào nguyên bào sợi phổi (Hình 1) cho thấy cường độ tín hiệu màu xanh lá của kháng nguyên (tức mức độ xâm nhiễm của virus vào tế bào) giảm dần khi tăng dần cường độ far-UVC chiếu xạ lên virus. Nghiên cứu của Kitagawa và cộng sự (2021) cũng đạt được kết quả tương tự khi cho thấy bức xạ far-UVC 222 nm ở cường độ 3 mJ/cm2 sau thời gian chiếu xạ 30 giây đã tiêu diệt gần như hoàn toàn (99,7%) virus SARS-CoV-2 [2]. Nghiên cứu của Lo và cộng sự (2021) đã cho thấy tia UVC gây hư tổn RNA bộ gen của virus SARS-CoV-2, đồng thời những hư tổn này xảy ra càng nhiều thì khả năng xâm nhiễm của virus (thể hiện qua giá trị TCID50) cũng càng giảm (Hình 2) [3].
Hình 1. Khả năng xâm nhiễm nguyên bào sợi phổi người của các chủng alpha HCoV-229E và beta HCoV-OC43 được chiếu xạ far-UVC ở các cường độ khác nhau [1].
Hình 2. Sự tương quan tuyến tính giữa mức độ hư tổn trên RNA bộ gen của SARS-CoV-2 và khả năng xâm nhiễm của virus (giá trị TCID50) [3].
Nghiên cứu của Olcay và cộng sự (2021) đã triển khai thử nghiệm mô hình đèn far-UVC 222 nm (sản xuất bởi hai công ty Vestel và InnowayRG, Thổ Nhĩ Kỳ) ở phòng mổ bệnh viện [4]. Thiết bị đèn này được kết hợp với một tấm vải sợi chỉ cho phép 1,5% tia far-UVC đi qua, do đó hạn chế tối đa lượng bức xạ tiếp xúc lên cơ thể người. Với cách bố trí hệ thống đèn trên cao cách mặt đất 2,2 m (Hình 3), nghiên cứu đã cho thấy năng lượng far-UVC tiếp xúc lên cơ thể là 22 mJ/cm2 trong thời gian 8 giờ và nằm trong giới hạn cho phép của Ủy ban Quốc tế về Bảo vệ Bức xạ Không Ion hóa (ICNIRP). Nghiên cứu này là một bước đi tiên phong về việc ứng dụng tia far-UVC trong khống chế virus SARS-CoV-2 ở nơi công cộng một cách an toàn.
Hình 3. Phòng mổ sử dụng hệ thống đèn far-UVC 222 nm [4].
PGS.TS. Trần Văn Hiếu, Lê Khánh Thiên
Nhóm nghiên cứu Y sinh học GMIF, Trường ĐH. KHTN TPHCM.
Lược dịch từ:
- Buonanno M, Welch D, Shuryak I, Brenner DJ. Far-UVC light (222 nm) efficiently and safely inactivates airborne human coronaviruses. Sci Rep. 2020 Jun 24;10(1):10285. doi: 10.1038/s41598-020-67211-2. PMID: 32581288; PMCID: PMC7314750.
- Kitagawa H, Nomura T, Nazmul T, Omori K, Shigemoto N, Sakaguchi T, Ohge H. Effectiveness of 222-nm ultraviolet light on disinfecting SARS-CoV-2 surface contamination. Am J Infect Control. 2021 Mar;49(3):299-301. doi: 10.1016/j.ajic.2020.08.022. Epub 2020 Sep 4. PMID: 32896604; PMCID: PMC7473342.
- Lo CW, Matsuura R, Iimura K, Wada S, Shinjo A, Benno Y, Nakagawa M, Takei M, Aida Y. UVC disinfects SARS-CoV-2 by induction of viral genome damage without apparent effects on viral morphology and proteins. Sci Rep. 2021 Jul 5;11(1):13804. doi: 10.1038/s41598-021-93231-7. PMID: 34226623; PMCID: PMC8257663.
- Olcay A, Albayrak SB, Aktürk IF, Akbülbül MC, Yolay O, İkitimur H, Bayer MC. A new Far-UVC based method for germ free hospitals and travel: Initus-V. MedRxiv. 2021 Apr 27; doi: 10.1101/2021.04.23.21255969.
