Thu hoạch hạt sâm Ngọc Linh

Trạm Dược liệu Trà Linh (Trung tâm Phát triển sâm Ngọc Linh và Dược liệu Quảng Nam) nằm ở độ cao 1.800 m trên đỉnh Ngọc Linh, huyện Nam Trà My. Là đơn vị sự nghiệp công lập, Trạm quản lý 50 ha rừng đặc dụng, trong đó 10 ha trồng khoảng 250.000 cây sâm để bảo tồn nguồn giống gốc và cung ứng cây con cho người dân, doanh nghiệp trồng trên địa bàn.

Sâm Ngọc Linh là loài dược liệu, trồng đến năm thứ 4 cho quả. Cứ tháng 4 hàng năm, cây bắt đầu ra hoa, mỗi cây chỉ có một bông.

Vào tháng 7, sâm kết hạt, thường bị chuột ăn nên nhân viên trạm dược liệu dùng những ly nhựa đục nhiều lỗ thủng bọc phía ngoài bảo vệ.

Trong vườn sâm chi chít ly nhựa bọc hạt. "Chúng tôi đặt nhiều loại bẫy bắt chuột, nhưng không ngăn được chúng phá hoại. Chuột leo cây sâm rồi cắn cuống cho hạt rơi xuống đất ăn", anh Nguyễn Quý Tân, nhân viên Trạm Dược liệu Trà Linh nói và cho biết chuột thường đi theo bầy đàn, một đêm chúng phá hàng nghìn hạt nếu như không bọc ly nhựa.

Ngoài ly nhựa, nhân viên trạm dùng tre đan thành khung hình tròn cho hoa nằm phía trong rồi bọc lưới phía ngoài ngăn chuột phá hoại.

Cuối tháng 7 đến đầu tháng 9 hạt sâm chín đỏ và có chấm đen. Mỗi cây sâm có từ 5 đến 50 hạt, được "mặc áo" bằng ly nhựa.

Anh Hồ Văn Toán thu hoạch hạt sâm chín. Có hai cách thu hoạch, nếu chín đồng loạt thì ngắt cả bông; còn chín ít thì lấy hạt chín trước, để lại hạt xanh lần sau hái.

Hạt sâm được bóc ra khỏi hoa để kiểm đếm, phân loại. Loại hạt đạt tiêu chuẩn dùng gieo ươm, hạt xanh để vài ngày sau chín mới ươm.

Giá bán một hạt sâm 100.000 đồng, song trạm dược liệu không bán mà dùng ươm giống. Sâm Ngọc Linh có đặc điểm sau khi thu hạt, lá cây vàng úa rụng, củ nằm trong đất ngủ đông và đầu năm sau phát triển.

Hạt sâm thu hoạch buổi sáng thì buổi chiều nhân viên gieo ươm trong nhà lưới có mái che. Hạt được gieo trong khay nhựa chứa đất mùn, có hệ thống phun sương tưới nước, lá cỏ che phía trên giữ độ ẩm. Mỗi hạt cách nhau 5 cm, sau 4 tháng chúng nảy mầm.

"Những năm trước hạt giống được gieo ươm ngoài vườn trực tiếp dưới tán rừng nên tỷ lên cây con mọc thấp. Sau khi cây mọc mầm bị rất nhiều loại sâu bệnh gây hại, có năm sâu và bệnh hại làm cây chết gần như toàn bộ", ông Trần Xuân Huấn, quyền Trạm trưởng Dược liệu Trà Linh nói và cho biết khi áp dụng kỹ thuật gieo ươm trong nhà đạt tỷ lệ sống 60%.

Một nhà vườn sâm Ngọc Linh sau một năm chăm sóc với hàng nghìn cây giống phát triển xanh tốt.

Cây sâm một năm tuổi bán 270.000 đồng. Năm nay, Trạm Dược liệu Trà Linh dự kiến bán ra thị trường khoảng 55.000 cây giống cho người dân và doanh nghiệp tại địa phương.

Huyện Nam Trà My có 1.500 ha sâm Ngọc Linh và hơn 1.500 hộ dân thuộc bảy xã đang đăng ký trồng thêm 2.500 ha. Giá bán loại củ 4 năm tuổi 70 triệu đồng/kg, loại nhiều năm tuổi vài trăm triệu đồng.