Αντρέι Τουπόλεφ

Ο Αντρέι Τουπόλεφ (Andrei Tupolev) ήταν ρώσος αεροναυπηγός, ένας από τους σημαντικότερους σχεδιαστές πολεμικών και πολιτικών αεροσκαφών της Σοβιετικής Ένωσης. Υπό την καθοδήγησή του, ο γιος του Αλεξέι σχεδίασε το πρώτο υπερηχητικό επιβατικό αεροσκάφους με την ονομασία Tu-144.

Ο Αντρέι Νικολάγιεβιτς Τουπόλεφ γεννήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 1888 στο Πουστομάζοβο της τότε Αυτοκρατορικής Ρωσίας. Γιος τοπικού συμβολαιογράφου, σπούδασε στην Αυτοκρατορική Τεχνική Σχολή της Μόσχας (νυν Πολυτεχνείο Μπάουμαν), με καθηγητή τον Νικολάι Ζουκόφσκι, τον αποκαλούμενο «πατέρα της ρωσικής αεροπορίας». Το 1918 οι δυο τους οργάνωσαν το Κεντρικό Αεροδυναμικό Ινστιτούτο, στο οποίο ο Τουπόλεφ ανέλαβε τα καθήκοντα του υποδιευθυντή. Το 1922 εξελίχθηκε σε διευθυντή του γραφείου σχεδιασμού του Ινστιτούτου, με υφισταμένους τους κατοπινούς διακεκριμένους αεροναυπηγούς Πάβελ Σουχόι, Βλαντιμίρ Μιάσιστσεφ και Βλαντιμίρ Πετλιακόφ.

Το 1937, κατά τη διάρκεια των σταλινικών εκκαθαρίσεων, ο Τουπόλεφ καταδικάστηκε ως «εχθρός τού λαού». Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του σχεδίασε το δικινητήριο πολεμικό Tu-2 («Νυχτερίδα» στην ορολογία του ΝΑΤΟ), που χρησιμοποιήθηκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και αργότερα από τις πολεμικές αεροπορίες της Πολωνίας και της Κίνας. Το 1943 αποφυλακίστηκε και το όνομά του αποκαταστάθηκε. Προήχθη σε υποστράτηγο του Κόκκινου Στρατού και τιμήθηκε με το βραβείο Στάλιν. Το 1953 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Σοβιετικής Ένωσης και διετέλεσε μέλος του Ανωτάτου Σοβιέτ από το 1944 έως το 1956.

Υπό τη διεύθυνσή του σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν περισσότεροι από εκατό τύποι επιβατικών και πολεμικών αεροσκαφών. Ένα από τα πρώτα αεροσκάφη του ήταν το τετρακινητήριο πειραματικό ΑΝΤ-25, το οποίο πέταξε το 1937 από τη Μόσχα προς την Καλιφόρνια, διερχόμενο πάνω από τον Βόρειο Πόλο.

Το 1945 του ανατέθηκε να κοπιάρει το αμερικανικό στρατηγικό βομβαρδιστικό B-29 Stratofortress, μετά την άρνηση των Αμερικανών να το παραχωρήσουν στη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η αφορμή δόθηκε, όταν τρία Β-29 αναγκάστηκαν να προσγειωθούν σε αεροδρόμιο της Σοβιετικής Άπω Ανατολής, ύστερα από μία επιχείρηση βομβαρδισμού εναντίον ιαπωνικών θέσεων. Ο Τουπόλεφ παρουσίασε το Tu-4 («Ταύρος» στην ορολογία του ΝΑΤΟ), το οποίο αποτέλεσε το βασικό στρατηγικό βομβαρδιστικό της Σοβιετικής Ένωσης έως τα μέσα της δεκαετίας του ‘50.

To 1952 παρουσίασε το βομβαρδιστικό μεταβλητής γεωμετρίας Tu-16 («Ασβός» στην ορολογία του ΝΑΤΟ), κατασκευασμένο από ελαφρά κράματα. Μία ομάδα του γραφείου του υπό τον μόνιμο συνεργάτη του Αλεξάντρ Αρκανγκέλσκι, σχεδίασε το μοντέλο Tu-95 («Αρκούδα» στην ορολογία του ΝΑΤΟ), ένα τεράστιο βομβαρδιστικό αεροσκάφος που πέταξε για πρώτη φορά το 1954 κι έγινε ένα από τα πιο ανθεκτικά στρατιωτικά αεροσκάφη που κατασκευάστηκαν ποτέ. Από αυτά τα στρατιωτικά αεροσκάφη προήλθαν δύο πολιτικά: το Tu-104, το οποίο πρωτοπέταξε το 1955 κι έγινε ένα από τα πρώτα αεριωθούμενα (τζετ) επιβατικά αεροσκάφη μεγάλων αποστάσεων και το Tu-114, το μεγαλύτερο ελικοφόρο επιβατικό αεροσκάφος.

Μεταξύ των υπερηχητικών βομβαρδιστικών του Τουπόλεφ συγκαταλέγεται και το δικινητήριο Tu-22 («Παρωπίδα» στην ορολογία του ΝΑΤΟ), ένα αεροσκάφος που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 1959. Η ομάδα σχεδιασμού του Τουπόλεφ δημιούργησε και το Tu-28 («Βιολιστής» στην ορολογία του ΝΑΤΟ), ένα αεροσκάφος αναχαίτισης παντός καιρού.

Το 1963 ο γιος του Αλεξέι Τουπόλεφ έγινε ο επικεφαλής σχεδιαστής μιας ομάδας που δημιούργησε το υπερηχητικό Tu-144, που έσπασε το φράγμα του ήχου – το πρώτο επιβατικό αεροπλάνο που το κατόρθωσε – σε μία δοκιμαστική πτήση το 1969 κι ένα χρόνο αργότερα πέτυχε να ξεπεράσει δύο φορές την ταχύτητα του ήχου. Το εγχείρημα μαστιζόταν από προβλήματα σχεδιασμού και κακοδιαχείριση και το Tu-144 είχε μόνο μία σύντομη ζωή ως επιβατικό αεροσκάφος τη διετία 1977–1978.

Ο Αντρέι Τουπόλεφ πέθανε με δόξες και τιμές στη Μόσχα στις 23 Δεκεμβρίου 1972, σε ηλικία 84 ετών.