Sân bay Quốc tế Fua'amotu, sân bay chính của Tonga, không bị hư hại khi núi lửa phun trào và sóng thần diễn ra hôm 15/1, nhưng tro bụi dày đặc đang cản trở toàn bộ hoạt động cũng như các nỗ lực cứu trợ quốc tế. New Zealand đang nỗ lực gửi nước sạch và các nguồn cung cấp khác, nhưng máy bay không thể hạ cánh.
Ngoại trưởng New Zealand Nanaia Mahuta hôm nay cho biết "nước là một trong những ưu tiên cao nhất của Tonga trong giai đoạn này". Theo các cơ quan cứu trợ, nhiều khả năng bụi núi lửa và sóng thần đã làm ô nhiễm nguồn cung cấp nước của Tonga.
Cảnh quan xanh tươi thường thấy ở Tonga đã biến thành màu nâu bùn do tro bụi. Một nhóm người Tongan đang dọn tro bụi trên đường băng và có khả năng sớm nhất là 19/1 đường băng mới được dọn xong.
Bộ Ngoại giao New Zealand cho biết hai tàu HMNZS Wellington và HMNZS Aotearoa đã rời New Zealand mang theo nguồn cung cấp nước số lượng lớn, các đội khảo sát và một trực thăng.
Ngoại trưởng Australia Marise Payne cho biết Tonga dự kiến đưa ra yêu cầu viện trợ chính thức trong hôm nay. Australia sẽ điều vận tải cơ và tàu sân bay trực thăng tới tham gia nỗ lực cứu trợ.
"Không chỉ tình trạng ngập lụt do sóng thần mà khối lượng tro bụi bất thường bao phủ mọi thứ, cộng với các vấn đề liên lạc, khiến công tác cứu trợ trở nên rất khó khăn", bà nói.
Tonga được tạo thành từ hơn 170 hòn đảo nằm rải rác trên một khu vực của Nam Thái Bình Dương, gần bằng diện tích của Nhật Bản. Chỉ hơn 100.000 người sống ở Tonga, chủ yếu trên đảo chính Tongatapu. Liên Hợp Quốc báo cáo thiệt hại lớn về tài sản trên các bãi biển phía tây của Tongatapu. Tại thủ đô Nuku'alofa, ngoài khu vực ven sông, phần lớn không bị hư hại.
Tuy nhiên, các cơ quan cứu trợ cho biết một số hòn đảo nhỏ xa xôi hẻo lánh của Tonga bị thiệt hại đáng kể. Các chuyến bay giám sát cho thấy toàn bộ ngôi làng trên một hòn đảo thuộc nhóm đảo Ha'apai, phía bắc Tongatapu, bị phá hủy và các tòa nhà bị san phẳng trên hòn đảo khác.
Phó trưởng phái bộ Tonga tại Australia, Curtis Tu'ihalangingie, nói rằng những bức ảnh này "đáng báo động". "Có thể sẽ có nhiều người chết hơn và chúng tôi chỉ biết cầu nguyện là không phải như vậy", ông nói.
Hai người đã chết sau thảm họa, nhưng do thông tin liên lạc bị hạn chế, con số thực tế được cho là có thể cao hơn.
Thông tin liên lạc với chuỗi đảo bị gián đoạn sau khi tuyến cáp dưới nước duy nhất kết nối Tonga với thế giới bị đứt trong vụ phun trào. Những người Tonga sống ở nước ngoài đang lo lắng chờ đợi tin tức từ người thân ở quê nhà, vì có thể mất hai tuần đường dây điện thoại và Internet mới được khôi phục.
Hội Chữ thập đỏ cho biết ngay cả điện thoại vệ tinh, được nhiều cơ quan viện trợ sử dụng, cũng bị ảnh hưởng do tro bụi.
Huyền Lê (Theo BBC, Reuters)