ExxonMobil ghi nhận 23 tỷ USD lợi nhuận năm 2021 - cao nhất 7 năm. Khi giá dầu thô tăng như hiện tại, hãng này được dự báo kiếm 33 tỷ USD lợi nhuận năm nay. Trong khi đó, BP có 12,8 tỷ USD năm ngoái và có thể ghi nhận 15,6 tỷ USD năm nay.
Mức tăng trưởng lợi nhuận khổng lồ này đang khiến cả giới chức Mỹ và châu Âu thảo luận áp thuế lợi nhuận bất thường với các đại gia dầu mỏ. Thuế này có thể dùng để hỗ trợ tài chính trực tiếp cho người tiêu dùng đang chật vật vì giá năng lượng tăng cao.
Cả Anh và Mỹ đều từng áp thuế lợi nhuận bất thường trước đây, với sự ủng hộ lớn của Quốc hội. Tuy nhiên, lần này, sự ủng hộ gần như chỉ đến từ một nhóm nhỏ tại cả hai quốc gia.
Tại Washington, những nghị sĩ đảng Dân chủ ủng hộ thuế lợi nhuận bất thường lập luận đây là cách công bằng duy nhất để giúp những người không đủ tiền đổ xăng hay sưởi ấm. "Chúng ta cần kiềm chế lợi nhuận của các hãng dầu lớn và hỗ trợ cho người Mỹ khi giá xăng tăng cao. Việc đầu tiên cần làm là đảm bảo các tập đoàn này phải trả giá khi giá dầu tăng", thượng nghị sĩ Elizabeth Warren cho biết.
Tại Anh, đảng Lao động đang kêu gọi nâng các loại thuế với các hãng dầu khí trong một năm để phục vụ chính sách hỗ trợ tài chính. Thuế tại Mỹ sẽ đánh vào lợi nhuận mà các hãng dầu kiếm được khi giá lên đỉnh gần đây. Nó sẽ giúp những người dân có thu nhập thấp đến trung bình được nhận hàng trăm USD mỗi năm.
Con số này dựa trên dự báo giá dầu 120 USD một thùng. Giá đã chạm mốc này 2 tuần trước, và dù gần đây giảm đi, nó vẫn thách thức các nhà hoạch định chính sách khi đứng trước thị trường hàng hóa đầy biến động. Giá dầu Brent cuối tuần trước đóng cửa tại 108 USD một thùng. Giá xăng bán lẻ tại Mỹ cũng đã hạ nhiệt, nhưng tốc độ chậm hơn nhiều so với mức giảm của giá dầu thô.
Dù vậy, Greg Valliere – chiến lược gia chính sách Mỹ tại AGF Investments cho biết chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden vẫn chưa lên tiếng ủng hộ đề xuất thuế này. Bên cạnh đó, Thượng viện Mỹ cũng thiếu số phiếu cần thiết để thông qua.
Các hiệp hội doanh nghiệp ngành dầu tại Anh và Mỹ thì khẳng định thuế lợi nhuận bất thường là mâu thuẫn với lời kêu gọi tăng sản xuất nội địa tại các nước này, nhằm bù đắp lượng dầu Nga thiếu hụt.
"Các nghị sĩ nên tập trung vào các chính sách tăng cung tại Mỹ để xoa dịu tình hình thay vì làm thui chột đầu tư vào thời điểm cần nhất như thế này", Frank Macchiarola – Phó chủ tịch phụ trách chính sách và kinh tế học tại Viện Dầu mỏ Mỹ nhận định.
Deirdre Michie – CEO Offshore Energies UK – cũng đồng ý rằng thuế này sẽ khiến các hãng dầu càng giảm đầu tư vào sản xuất trong bối cảnh "chúng ta đang cần tự chủ nguồn cung dầu mỏ, khí đốt".
Dù vậy, chính các hãng dầu hiện cũng không nôn nóng tăng đầu tư tại Anh hay Mỹ. "Các công ty không muốn khoan thăm dò thêm đâu", Pavel Molchanov – nhà phân tích tại Raymond James nhận định, "Họ còn đang chịu sức ép phải trả thêm cổ tức, mua thêm cổ phiếu quỹ - những việc mà lẽ ra họ phải làm 10 năm trước rồi. Chiến lược của các doanh nghiệp đã thay đổi".
Ông cũng cho rằng thuế lợi nhuận bất thường "chỉ mang tính chính trị, tại thời điểm người tiêu dùng đang bất mãn với giá xăng dầu cao", vì "đánh thuế theo kiểu quản lý vi mô, dựa trên các biến động ngắn hạn, sẽ phản tác dụng".
Hà Thu (theo CNN)