Bộ môn thể thao nhanh, đắt đỏ, nguy hiểm và công nghệ cao nhất hành tinh còn tồn tại được đến tận ngày hôm nay là nhờ vào những thay đổi nhanh và chi tiết trong điều lệ tổ chức giải đấu, và những điều lệ ấy được ban tổ chức giải cũng như tổ chức quản lý thể thao tốc độ thế giới (FIA) áp dụng một cách chặt chẽ. Có thể nhiều anh em đến với F1 nhờ series Drive To Survive trên Netflix, với góc nhìn khá sâu, hơn nhiều so với những gì một cuộc đua được chiếu trực tiếp trên truyền hình đem tới cho anh em. Nhưng ngay cả Drive To Survive cũng không đề cập cụ thể tới những điều một tay đua F1 phải làm trước, trong và sau một cuộc đua:
Giống hệt như chạy xe ngoài đường, muốn trở thành một trong 20 người tranh tài trên đường đua F1, thì những cái tên như Charles Leclerc hay Max Verstappen đều phải có bằng lái. Tấm bằng này gọi là Super Licence, do FIA cấp, và cũng có hai mục thi lý thuyết viết giấy và phần thi thực hành. Có điều khác so với việc anh em đi lấy bằng lái ô tô ngoài đời, thì phần thi thực hành chính là kinh nghiệm đua những giải tầm dưới, ví dụ như F2, F3, IndyCar, DTM hay Formula Regional… Bằng Super Licence cần phải có ít nhất 40 điểm thì tay đua mới được chạy xe F1 và tham gia vào mùa giải, và số điểm này được kiếm từ việc về đích chung cuộc ở những mùa giải kể trên. Có bằng lái này, tay đua cũng được chọn luôn màu cờ để thi đấu nếu có đa quốc tịch, ví dụ như Albon chọn lá cờ Thái Lan.
Luật này khá mới, nhưng FIA yêu cầu một tay đủ phải ít nhất 18 tuổi khi mùa giải F1 mới bắt đầu. Trước đó luật này chưa có, và Max Verstappen lần đầu tiên tham gia một cuộc đua F1 khi mới 17 tuổi vào năm 2015.
Giống hệt như chạy xe ngoài đường, muốn trở thành một trong 20 người tranh tài trên đường đua F1, thì những cái tên như Charles Leclerc hay Max Verstappen đều phải có bằng lái. Tấm bằng này gọi là Super Licence, do FIA cấp, và cũng có hai mục thi lý thuyết viết giấy và phần thi thực hành. Có điều khác so với việc anh em đi lấy bằng lái ô tô ngoài đời, thì phần thi thực hành chính là kinh nghiệm đua những giải tầm dưới, ví dụ như F2, F3, IndyCar, DTM hay Formula Regional… Bằng Super Licence cần phải có ít nhất 40 điểm thì tay đua mới được chạy xe F1 và tham gia vào mùa giải, và số điểm này được kiếm từ việc về đích chung cuộc ở những mùa giải kể trên. Có bằng lái này, tay đua cũng được chọn luôn màu cờ để thi đấu nếu có đa quốc tịch, ví dụ như Albon chọn lá cờ Thái Lan.
Luật này khá mới, nhưng FIA yêu cầu một tay đủ phải ít nhất 18 tuổi khi mùa giải F1 mới bắt đầu. Trước đó luật này chưa có, và Max Verstappen lần đầu tiên tham gia một cuộc đua F1 khi mới 17 tuổi vào năm 2015.
Trọng lượng ướt của xe và tay đua cộng lại phải có trọng lượng ít nhất 798kg, đối với mùa giải năm nay. Nếu cả xe và người quá nhẹ, thì xe sẽ được trang bị thêm tạ để đảm bảo cạnh tranh công bằng.
Sau mỗi cuộc đua, tay đua sẽ phải đứng lên bàn cân. Vì mất nước, trung bình một cuộc đua, các tay đua sẽ sụt từ 2 đến 4kg trọng lượng cơ thể. Đứng lên bàn cân ngay sau khi cuộc đua kết thúc sẽ giúp nhân viên y tế có những phản ứng kịp thời.
Nhưng may mắn là trong xe F1 có hệ thống nối bình nước điện giải để tay đua uống ngay trong quá trình cuộc đua diễn ra. Ấy nên mới có cái meme “No Kimi you will not have the drink”, khi Ferrari quên nối ống nước uống từ xe tới mũ bảo hiểm của Kimi Raikkonen tại cuộc đua ở Hungary năm 2018.
Tất cả nhân sự của một đội đua, kể cả tay lái đều phải tuân thủ lịch trình di chuyển dày đặc và mệt mỏi. Có những cuộc đua được tổ chức chỉ 1 tuần sau khi cuộc đua trước đó diễn ra, tạo ra áp lực rất lớn đối với thợ máy và đội ngũ quản lý logistics của các đội. Nhưng so với các thợ máy, những người có khi 2 tháng không được về nhà, thì các tay đua thoải mái hơn nhiều, khi tối đa có khi chỉ phải xa nhà khoảng 2 tuần mà thôi.
Quảng cáo
Dù vậy, với những người được trả hàng triệu, thậm chí hàng chục triệu USD một mùa để thi đấu, họ hoàn toàn không nhất thiết phải leo lên máy bay thương mại để di chuyển cùng cả đội, mà thuê một chiếc chuyên cơ bay cho thoải mái.
Và khi đến quốc gia tổ chức chặng đua, chi phí ăn ở sẽ do đội đua bao trọn gói, gồm khách sạn 5 sao hoặc nơi ăn ở riêng.
Trước khi bắt đầu sự nghiệp F1, mỗi tay đua sẽ phải chọn một con số để nhận diện trên xe và trang phục, và chỉ có một cách duy nhất để đổi con số này: Giành chức vô địch mùa giải trước đó, và tay đua ấy sẽ được quyền đổi số áo của mình sang con số 1, dành cho nhà vô địch. Trước Max Verstappen, Mika Hakkinen của McLaren cũng đã từng làm điều này vào năm 1999, sau khi giành chức vô địch vào năm 1998.
Quảng cáo
Giành chiến thắng cuộc đua, chiếc cúp hay những kỷ niệm chương đôi khi, hay đúng hơn là thường xuyên được đưa về nhà truyền thống của đội đua, chứ rất hiếm khi tay đua được giữ phiên bản thật. Thay vào đó, một bản replica sẽ được đội đua làm và đưa cho tay đua để trưng bày ở nhà.
Với những cuộc đua kéo dài 2 tiếng, pit stop chỉ kéo dài chưa đầy 3 giây, thì gần như không có khoảng thời gian nào cho tay đua giải quyết nỗi buồn. Chuyện rất hiếm khi xảy ra, nhưng vẫn có, và được chính các đội đua hướng dẫn tay đua, đó là khi cần trút bầu tâm sự, tay đua sẽ làm chuyện đó tại chỗ, ngay trong khi đang chạy chiếc xe ở tốc độ 300 km/h. Dĩ nhiên điều này chỉ áp dụng với “đi nhẹ”. Còn “đi nặng” thì từng có cuộc đua, trong phần luyện tập, Charles Leclerc phải về pit vì đau bụng dữ dội.
Giờ ăn của tay đua phải được tuân thủ nghiêm ngặt, chính xác 1 giờ 30 phút trước khi họ ra xe bắt đầu cuộc đua. Và cũng vì áp lực rất lớn mỗi cuộc đua tạo ra, mỗi đội đua đều phải có chuyên gia dinh dưỡng riêng để đảm bảo tay đua ăn đủ chất. Bữa ăn của cả đội đua lẫn khách mời của các đội, với số lượng lên đến hàng chục người, không bao giờ quan trọng bằng bữa ăn của hai tay đua.
Muốn vào xe lái ra ngoài đường đua, dù là tập luyện hay đua chính thức, tay đua luôn phải mặc đủ bộ trang phục: Một bộ liền thân chống lửa, balaclava, mũ bảo hiểm, miếng carbon tên là Hans để bảo vệ cổ, và găng tay. Bên trong găng tay là những cảm biến theo dõi nhịp tim và nồng độ oxy trong máu của tay đua, cho phép theo dõi theo thời gian thực.
Các tay đua bắt buộc phải trả lời phỏng vấn báo chí trong những thời điểm được định sẵn, và sẽ phải chịu hình phạt về mặt tài chính nếu trốn phỏng vấn với các trang báo và kênh truyền hình được mời tới đường đua tác nghiệp.
Và để câu trả lời phỏng vấn của một tay đua không bị trích dẫn sai ngữ cảnh, một nhân viên truyền thông của đội sẽ ghi âm lại toàn bộ cuộc phỏng vấn.
Mãi đến 2017, khi Formula 1 đổi chủ từ CVC Capital Partners sang Liberty Media, các tay đua mới bắt đầu tương tác nhiều hơn trên mạng xã hội, một bước đi nhằm mục đích trẻ hóa đối tượng khán giả của bộ môn này.
Sau khi giành chiến thắng, tay đua được phép ăn mừng bằng cách khóa bánh trước rồi nhấn ga để làm trò donut, nhưng kiểu ăn mừng này ảnh hưởng đến hộp số và hệ thống truyền động bánh sau, nên thường tay đua chỉ làm sau cuộc đua cuối cùng của mùa giải, vì mỗi đội chỉ được thay thế số phụ tùng có giới hạn, thay quá số lượng sẽ bị phạt dưới hình thức hạ vị trí xuất phát so với thành tích phân hạng.
Nhưng cũng có những màn ăn mừng bị “soi”, ví dụ như pha cố tình dừng xe để đốt lốp của Max Verstappen ở Styrian GP 2021. Anh này sau đó bị cảnh cáo vì vẫn còn những xe phía sau, và hành động cố tình giảm tốc giữa đường đua có thể gây nguy hiểm cho các tay đua khác.
Không có điều khoản nào trong luật lệ cấm các tay đua vừa thi đấu vừa nghe nhạc, nhưng không ai làm vậy cả vì dễ mất tập trung và không nghe thấy những liên lạc quan trọng với kỹ sư ở đường pit qua radio.
Hai tay đua cùng một đội không được phép liên lạc với nhau trong suốt quá trình cuộc đua diễn ra, nhưng vẫn có cách qua mặt, đó là gửi thông tin cho hai kỹ sư phụ trách mỗi tay đua ở đường pit.
Không gian xe quá nhỏ để chạy xe theo kiểu 1 chân cho cả ga và phanh, tay đua buộc phải lái xe theo kiểu chân phải giẫm ga chân trái giẫm phanh.
Ngoài mức lương cơ bản, các tay đua còn có những khoản thưởng riêng. Đấy là lý do hồi năm 2012, vẫn là Kimi Raikkonen đã suýt chút nữa làm phá sản đội đua Lotus vì thành tích quá cao, đội không đủ tiền trả thưởng.
Nếu một tay đua có kèo tài trợ cá nhân từ các nhãn hàng, họ phải chia sẻ một phần khoản tiền đó với đội đua, chia bao nhiêu thì tùy các đội đưa ra quyết định.
Bộ môn tốn kém nhất hành tinh với những cỗ máy trị giá 20 triệu USD cũng là sân chơi của giới nhà giàu. Lấy ví dụ ngay ở thời điểm hiện tại, Lawrence Stroll trở thành cổ đông chính của Aston Martin để tạo điều kiện cho cậu con trai Lance đua F1. Tương tự như vậy là hai cha con nhà Latifi bên Williams. Nhưng vẫn có những “pay driver” dùng tiền để mở đường tham gia cuộc chơi cực kỳ thành công và tài năng, mà ví dụ chính là Michael Schumacher. Năm 1991, Mercedes-Benz trả 150.000 USD cho Jordan để ký hợp đồng với Schumi giữa mùa giải. Những chuyện sau đó giờ đã trở thành lịch sử.
Thường một đội đua hoặc sẽ chính là một hãng sản xuất xe như McLaren, Mercedes hay Ferrari, hoặc sẽ hợp tác với hãng xe sản xuất động cơ F1 như Honda với Red Bull Racing hiện tại. Các tay đua đều được tặng một chiếc xe để chạy hàng ngày, giúp tăng nhận diện thương hiệu cho cả đội lẫn hãng xe.
Các tay đua phải tuân thủ những lần xét nghiệm ma túy bắt buộc và ngẫu nhiên.
Ở vài khúc cua, khi cả cơ thể bị buộc chặt vào buồng lái, thì bộ phận cơ thể chịu nhiều tác động của lực ly tâm nhất chính là cái cổ, với áp lực đôi khi có thể tương đương 25kg. Đó là lý do mọi tay đua đều phải có những bài tập đặc biệt cho vùng cổ, và cũng là lý do mọi tay đua đều có cái cổ trông rất “lực điền.”
Theo các chuyên gia sức khỏe, trước mỗi cuộc đua, tay đua phải ngủ đủ giấc ít nhất 7 giờ đồng hồ, và trước khi cuộc đua diễn ra 4 tiếng, sẽ có một giấc ngủ ngắn để đảm bảo phản xạ của tay đua ở mức tối đa.
Không có luật nào cấm nhưng đến giờ vẫn chưa trở thành hiện thực, đó là việc các tay đua nam và nữ hoàn toàn có thể tranh tài với nhau trên cùng một đường đua F1. FIA và các đơn vị tổ chức giải cũng đang tìm cách để khiến bộ môn này trở nên rộng mở hơn với nhiều người.
Giữa mỗi mùa giải có một quãng nghỉ hè, và đó là thời gian một tay đua dù đã ký hợp đồng cả mùa giải với một đội đua hoàn toàn có thể bị sa thải hoặc thay đổi nhân sự vì thành tích không như kỳ vọng.
Theo Popular Mechanics