Sáng 3/6, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc gặp mặt đoàn đại biểu Hội Khoa học lịch sử Việt Nam. Ghi nhận sự cống hiến của các nhà khoa học, Chủ tịch nước nêu rõ nghiên cứu lịch sử không phải đi tìm quá khứ mà để tiến về tương lai, hiểu quy luật vận động của xã hội, lịch sử, vận dụng những bài học quá khứ để giải quyết vấn đề hiện tại; biết những gì nên làm và nên tránh; tìm kiếm giá trị chân lý của dân tộc một cách trung thực, những thứ trường tồn với thời gian.
Nhắc lại câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh đạo Nhà nước nhấn mạnh "lịch sử còn thì văn hóa còn, văn hóa còn thì dân tộc còn, dân tộc còn thì đất nước còn". Vũ khí để bảo vệ Tổ quốc không chỉ là súng ống, đạn dược mà còn là những giá trị lịch sử dân tộc, sự hiểu biết sâu sắc của nhân dân về gốc tích nước nhà; là truyền thống lịch sử, văn hóa, niềm tự hào, tự tôn dân tộc.
"Hiểu sâu sắc lịch sử dân tộc có ý nghĩa sống còn với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do đó, những vướng mắc, tranh luận về học môn Sử hiện nay cần được các cơ quan chuyên môn trao đổi, thống nhất, tìm ra cách tốt nhất, tinh thần là quan tâm đến vị trí của môn học này", Chủ tịch nước nói.
Nêu câu hỏi xã hội đang rất quan tâm tại sao nhiều thanh, thiếu niên chưa yêu thích môn Sử, Chủ tịch nước cho rằng căn nguyên là chưa có cách thức truyền đạt hấp dẫn, hiệu quả; còn thiếu những truyện lịch sử ngắn gọn mà sinh động; thiếu những bộ phim lịch sử hấp dẫn; phương pháp sư phạm truyền cảm hứng...
Vì vậy, ông đề nghị Hội Khoa học lịch sử Việt Nam tiếp tục đề xuất về vấn đề này với cơ quan chức năng. Phương pháp học môn Sử trong nhà trường và cộng đồng cần đổi mới, để mỗi người dân hiểu rõ gốc tích, truyền thống dân tộc. Nhà nước đã đầu tư xây dựng bộ Quốc sử, là sản phẩm có ý nghĩa. Các cơ quan nghiên cứu triển khai bộ sách về lịch sử để thanh, thiếu niên dễ hiểu, dễ nhớ.
Số vốn 5 tỷ đồng của Quỹ phát triển sử học Việt Nam là ít so với yêu cầu, Chủ tịch nước đề nghị Chính phủ và các địa phương quan tâm hỗ trợ; kêu gọi cá nhân, tổ chức ủng hộ để có thêm nguồn quỹ phát triển nền sử học nước nhà.
Hội Khoa học lịch sử Việt Nam cần đặt tầm nhìn trở thành trung tâm nghiên cứu lịch sử uy tín của khu vực và thế giới; xây dựng nhóm nghiên cứu mạnh để có nhiều công trình tầm cỡ quốc gia và khu vực. Hội có biện pháp khuyến khích học chữ Hán, Nôm để khai thác sâu hơn tư liệu lịch sử, đóng góp nhiều hơn bảo vệ lợi ích, chủ quyền đất nước.
Chủ tịch nước mong muốn các nhà sử học Việt Nam luôn lấy khách quan của lịch sử làm chân lý, nắm bắt giá trị lịch sử và xu hướng thời đại, yêu chuộng hòa bình, bảo vệ lẽ phải, phụng sự Tổ quốc.
Chương trình giáo dục phổ thông mới được thông qua từ năm 2018. Sau bốn năm chuẩn bị, khi sắp được triển khai với lớp 10, chương trình vấp phải nhiều ý kiến tranh cãi về việc để Lịch sử là môn lựa chọn.
Giữa tháng 4, Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định việc bố trí môn Lịch sử trong chương trình mới vẫn đáp ứng được yêu cầu giáo dục môn học này cho học sinh phổ thông. Ở cấp THCS của giai đoạn cơ bản, Lịch sử được dạy từ lớp 6 đến 9, trang bị cho học sinh kiến thức cốt lõi của toàn bộ lịch sử thế giới, lịch sử Việt Nam từ nguyên thủy đến cổ đại, trung đại, cận đại và hiện đại.
Ở cấp THPT - giai đoạn định hướng nghề nghiệp, Lịch sử được bố trí là một môn trong tổ hợp xã hội. Các chuyên đề, chủ đề của môn Lịch sử là nội dung chuyên sâu. Học sinh không học thiên về khoa học xã hội vẫn có thể lựa chọn Lịch sử nếu thấy môn này cần thiết cho bản thân hoặc cần thiết để phục vụ nghề nghiệp mà các em lựa chọn. Chương trình mới cũng dành 20% thời lượng cho lịch sử địa phương, do các địa phương tự biên soạn đưa vào giảng dạy.
Tuy nhiên, báo cáo tổng hợp kiến nghị của cử tri và nhân dân gửi đến kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho biết còn ý kiến trái chiều về việc đưa Lịch sử là môn học tự chọn ở bậc THPT. Việc này "có thể sẽ gây ra hậu quả, hệ lụy khó lường".
Sau đó ngày 2/6, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo khẩn trương tổ chức hội thảo với các đơn vị liên quan, nhà khoa học để đánh giá toàn diện về chương trình giáo dục môn Lịch sử, đề xuất phương án phù hợp.