Niet zo lang geleden was Douwe Faber in Zeeland en zag de Deltawerken. Een machtig project om het land te beschermen tegen de verwoestende kracht van de zee. Binnen no-time uit de grond gestampt en Nederland op de kaart zettend als de expert op het gebied van water. Een indrukwekkende prestatie. Al kwam het voor de slachtoffers van de watersnoodramp in 1953 wel te laat.

Op zo’n punt als toen, staan we voor het gevoel van Faber weer. ,,1953 wie ferskriklik. Mar eins stean we no foar in noch gruttere opjefte.’’ Hij doelt daarmee op de energiecrisis. We voelen nu de pijn. Maar eigenlijk wisten we al jaren dat die eraan zat te komen. ,,Allinnich wy fielden it net. Dat komt no pas. En echt hielendal as it kâld wurdt. It rekket no earst de kwetsberen mar de middenklasse komt aanst ek oan de beurt.’’

De urgentie ontbreekt nog steeds voor zijn gevoel. Terwijl we dit thema niet mogen laten versloeren. Voor het milieu en het klimaat niet maar ook niet voor onze economie en nationale veiligheid. ,,It fûnemint ûnder ús ekonomy is enerzjy. Sûnder falt alles stil. We binne ferslaafd oan oalje en gas en de beskikberheid dêrfan. Dat hat ús maklik makke.’’

,,We ha in ferplichting om no mei in grutte oplossing te kommen’’, zegt hij. En dat is veel meer dan het prijsplafond en de energiepremie waar het kabinet nu mee gekomen zijn, vindt hij.

Je bent kritisch op het prijsplafond en de energiepremie. Waarom?

,,It wurket net. It is in oplossing foar de koarte termyn. We bliuwe jild pompen yn in gat dat lekt. En op in stuit gean je dan kopke ûnder.’’

Wat zouden we dan moeten doen?

,,Al it jild dat we yn it priisplafond en de enerzjypremy stekke kin we ek brûke om einlings oan de slach te gean mei ús doarsume ambysjes. Mei dizze miljarden kinne we dy binnen fiif jier foar elkoar krije. Wêrom jouwe we minsken bygelyks gjin rinteleaze liening om harren hûs oan te pakken? Wêrom ynvestearje we net noch mear yn duorsume enerzjy? Want as we stabile enerzjy ha wolle yn dizze ynstabile wrâld, dan moatte we it sels opwekke.’’

Faber is eigenaar van Ekwadraat Group en D4, adviseur en projectontwikkelaar in de duurzame sector, en al bijna twee decennia bezig met de energietransitie. Al jaren probeert hij duurzame ontwikkelingen in gang te zetten. Vaak met succes. Maar het gaat ook traag, ziet hij.

En vertraging, dat kunnen we ons volgens Faber niet meer veroorloven. ,,De bou fan in sinnepark, fan idee oant earste peal, kostet no sa mar trije jier. Wynmûnen dat duorret noch langer.’’

Van alle energie die Nederland nu opwekt is krap 12 procent duurzaam. In 2030 moet dat 30 procent zijn, meer dan een verdubbeling dus. ,,Tink dy ris yn wat dat betsjut. We ha eins mar oant 2027 de tiid. Dat is al oer fiif jier. Yn it tempo dat it no giet, is it in wûnder as we 20 prosint helje.’’

Waarom gaat die omslag zo langzaam?

,,Omdat de merk hast gjin romte krijt. We ha alles yn Nederlân fêstlein yn regels. Omdat we deabenaud binne foar flaters yn projekten. En dat snap ik foar in diel ek wol, mar it remmet ek. As ik in oanfraach doch foar in projekt dan is dat sa lang yn ‘e amtlike mûne dat we samar wiken fierder binne.’’

Er moet toch goed naar zo’n plan gekeken worden?

,,Ja. Mar dat hoecht net sa lang te duorjen. De sektor is ek feroare. De tiid dat der bedriuwen wienen dy’t mar wat dienen, is echt foarby. Plannen dy’t no yntsjinne wurde, binne echt goed trochtocht. Der is ôfstimming mei de omjouwing. Beleanje dat dan ek as oerheid troch ek tempo te meitsjen.’’

Er is dus nieuw beleid nodig?

,,Nee. It slimste wat de oerheid no dwaan kin, is nije regeljouwing. We kinne oan de slach binnen de kaders dy’t der binne.’’

En dan is die 30 procent in 2030 wel haalbaar?

,,Mei de plannen dy’t der no lizze, kinne we dat helje. Dêr sil it net oan lizze. En we meitsje it ússels noch makliker as we ek echt wurk meitsje fan besparjen. As we dan noch mar 90 prosint ferbrûke, is de 30 prosint dêrfan ek minder. Dy 10 prosint, dy makket echt ferskil.’’

Nederland zal moeten zoeken naar een nieuw evenwicht, denkt Faber. ,,En we moatte ek ta nei mear maatskiplike tolerânsje.’’ Daarmee bedoelt hij dat we soms een offer moeten brengen voor het grotere doel. Want tegenliggers, omwonenden die bijvoorbeeld jarenlang procederen tegen de komst van een zonnepark, die maken het voor ons allemaal moeilijk, zegt hij.

Terwijl, wat schieten we ermee op? ,,Feroaring jout altyd wjerstân. Mar wjerstân ebt ek fuort. Wylst de ûntwikkelings op it mêd fan duorsumens yn it belang fan ús allegear binne.’’ Al pleit hij zeker niet voor het negeren van onwelgevallige stemmen. ,,We moatte der mei ús allen útkomme. Mar der moat wol in grins wêze. It mei net hingjen bliuwe op ien tsjinstanner.’’

Aan het werk dus. ,,Dizze krisis bliuwt weromkommen as we niks dogge. De prizen sakje no miskien wer, mar se gean ek wer omheech. Dêr kinst wis fan wêze. We kinne dy 30 prosint yn 2030 helje. As wy de bakens mar fersette.’’

,,We moatte der no mei ús allen tsjinoan. Boarger, bedriuwslibben en oerheid.’’ Strijdbaar: ,,Doen, doen, doen!’’