Rijden met de Torsus Praetorian op de actieve vulkaan Etna

Je angst onder controle krijgen… in theorie is het simpel, maar de praktijk is een stuk weerbarstiger. Toch zijn de basisprincipes altijd hetzelfde, of je nu voor een groot publiek op een podium moet klimmen, voor een eerste date met iemand staat of gaat parachutespringen. Je brengt het terug naar het meest basale. En dus doe je iets dat je al heel vaak hebt geoefend.

Je gaat uit eten of naar de film. Je maakt een sprongetje, da’s alles. Als je het simpel laat klinken, verliest het zijn kracht. Dus vandaag rij ik een bus tegen een heuvel op. Wat volstrekt logisch klinkt. Al is het net iets riskanter dan het klinkt. Want het is geen gewone bus. En het is al helemaal geen gewone heuvel. Ah.

De magische omgeving

De ‘heuvel’ in kwestie is de Etna, hier aan de oostkust van Sicilië, en het is een van de actiefste vulkanen ter wereld. Iets wat op een haast overdreven manier duidelijk wordt als je vanaf de kust omhoog kijkt en de bergtop rustig ziet smeulen, als het kampvuur van de afgelopen nacht. Bergen horen, dat is de algemene regel, van een vertrouwenwekkende saaiheid te zijn.

Ze horen in geen geval te roken. Aan de andere kant, ze horen eigenlijk ook niet te ontploffen, maar ik kan met mijn eigen ogen zien dat de Etna daar ook al niet erg naar luistert. Als je vanaf de weg die uit de stad Catania leidt naar boven kijkt, is het verticale panorama verstoord; het groen draagt de overduidelijke littekens van een brede strook zwart die van de top naar beneden loopt, als een waterval uit Mordor.

Laatst barstte de Etna nog uit

De Etna is heel erg niet offline. Het is een actieve stratovulkaan (het kegelvormige type dat aanzienlijk explosievere neigingen heeft dan de meer gebruikelijke schildvulkaan), hij is de hoogste in Europa en smijt op ongezette tijdstippen gesmolten steen in het rond. Gedurende een periode van zes maanden in 2021 goot de Etna zoveel gesmolten-steentoppings over zichzelf uit dat ie 30 meter hoger werd.

Hij stoot meer rook uit dan een Transit diesel uit 2001 en de recentste uitbarsting die beschouwd werd als ‘substantieel’ vond in februari plaats. Van dit jaar. Ik heb alle geluk van de wereld dat ook het woord ‘bus’ een heel scala aan intellectuele invullingen kent, want wat we hier hebben, is beslist niet zomaar een gemiddeld stukje openbaar vervoer.

Als de Torsus Praetorian een gewone bus is, is een grote witte haai een gewoon visje. Hij is leaner en meaner, en in alles beter. Hij is vanaf het begin ontworpen om een veelpersonenvervoerder te zijn met extra capaciteiten, een SUV met heel veel extra kapsones. Hij heeft grote banden, een nog grotere wielophanging en meer diff locks dan hij assen heeft.

Hij ziet er ook uit alsof ie om twee uur ’s nachts met duistere bedoelingen is ontworpen, met ogen die dichtzitten van het slaapgebrek en het soort fantasie waar je op dit soort tijdstippen meestal nachtmerries mee voedt. De Touringcar van de Apocalyps.

Gaan er wegen naar de top van de Etna?

Een noodzakelijk stuk gereedschap, want als een gemene waterval van gesmolten rotsen een heel eiland verwondt en er een dikke laag pikzwart littekenweefsel op achterlaat, past de mens zich aan. Wij bouwen gewoon een weg op die berg en zorgen ervoor dat het toeristisch aantrekkelijk wordt. Natuurlijk. Dus ja, er gaan wegen naar de top van de Etna.

Ruige, kapotte wegen die hier en daar een nogal zwervend bestaan leiden door de ongebruikelijke mobiliteit van de geografie op deze plek. Wij zullen vandaag enkele van die wat minder gebruikte routes benutten, om te zien of de Praetorian echt wat kan, of er alleen maar zo uitziet.

Maar eerst zal ik moeten leren hoe ik ermee moet rijden op de smalle en bochtige asfaltwegen in de Siciliaanse bergen – als ik hem hier niet aankan, dan lukt het zeker niet op de vangrailloze haarspeldbochten op de Echte Berg. Geen druk hoor, geen druk.

Het interieur van de Torsus Praetorian

Eerste indrukken? Hij is groot. Er kunnen 34 personen in, plus de chauffeur, en ze hebben allemaal grote, met leer beklede stoelen, oplaadpunten in de stoel vóór je, airco – alle dingen die een moderne reiziger zou kunnen verwachten. De chauffeur zit als een vorst over de vooras gedrapeerd, met de koppeling aan de linkerkant van de stuurkolom en rem- en gaspedaal aan de rechterkant.

Het uitzicht naar voren is genereus, dat naar achteren een looppad geflankeerd door rugleuningen. Straatjekeren is een ramp. Laat de luchtrem vrij, gooi ’m in z’n één en hij trekt vrij gemakkelijk op. Al is het langzaam omdat ik alle extremiteiten probeer te vermijden en mijn uiterste best doe de zijkant niet te schrapen langs de bomen, kerken en enorme brokken zwart lava die zich ­overal verstopt lijken te hebben.

Normaal gesproken behandel je een specialistisch geheel als de Praetorian met wat diplomatie, probeer je de warboel aan versnellingen een beetje te reguleren en aan te moedigen en betuig je alles enige mechanische sympathie. Bij de Praetorian werkt dat niet altijd: die ziet zijn input liever komen als grote, positief bedoelde klappen met een ijzeren staaf.

Het rijgedrag

Het is niet eens dat ie zo moeilijk is om te rijden, je moet je er gewoon even aan aanpassen. En je moet de snelheid een beetje in de gaten houden. De fors opgehoogde ophanging, de enorme, gezellig-bolle banden en het gewicht in het algemeen betekenen dat de Praetorian niet per se een vlotterik is. Ga iets te enthousiast zo’n haarspeld op zo’n bergweg in en je zult een stevige prijs betalen als het om het vasthouden van die oh zo gewilde snelheid gaat.

Natuurlijk: dat is geen verrassing. Het gaat er bij de Praetorian om iets te maken dat uniek is voor het doel waarvoor het gebouwd is, maar daarom hoeft het mechanisch niet per se uniek te zijn. Onderhuids zit er een ladderchassis en de aandrijflijn van een MAN-vrachtwagen, compleet met zijn inschakelbare vierwielaandrijving, een keur aan differentiëlen en alle mechanica om ze te kunnen sperren, en stabilisatorstangen zo dik als mijn pols.

Specificaties van de Torsus Praetorian

Ergens in de buurt van de voorkant huist een 6,9-liter zes-in-lijn diesel die een magertjes klinkende 295 pk aflevert, maar een heel wat indrukwekkender koppel van 1.150 Nm in huis heeft. Het geeft je een indruk van het werkelijke doel van deze motor: hij is eerder een grote trekkrachtpatser dan een hoogtoerig naaimachientje.

En dan is er die twaalftraps semi-automaat met een heuse tussenbak. In dit geval betekent ‘semi-automaat’ dat je vier voorwaartse versnellingen hebt via een traditionele handbak met een koppeling. Maar als je de vierde versnelling hebt bereikt, druk je op een schakelaar en begint opnieuw in de positie van zijn één, die nu dus z’n vijf is.

Idem bij de achtste versnelling: schakelaar om en je begint in de eerste positie aan z’n negen. We zijn nooit ­helemaal boven in de bak gekomen, daar is Sicilië simpelweg niet groot genoeg voor, en het spul waar wij overheen sturen heeft aan enkelcijferige versnellingen meer dan genoeg. Op het vrachtwagenchassis staat een skeletachtige constructie die wat betreft zijn spaceframe wel wat wegheeft van een raceauto.

De Torsus Praetorian kan eigenlijk alles

En zo is de Praetorian zowel stevig als veilig (en in staat aan bijzonder vergaande veiligheidseisen te voldoen), maar niet bepaald licht – hij weegt in zijn basisversie 13.600 kilo. Het korset dient als handige basis waaraan je een geharde huid van plastic panelen kunt hangen. Die panelen zijn niet alleen exceptioneel sterk, maar ook eenvoudig te vervangen als ze beschadigd zijn. Dat is een goede zaak.

Je kunt voor onderhoud en beurten terecht bij het mondiale netwerk van MAN, en er zit geen onderdeel bij waar geen uitgebreide garantie op wordt gegeven. Dus hoewel de Praetorian eruitziet als een enorm specialistisch geheel, is het geen raspaardje dat met zijden handschoentjes aangepakt hoeft te worden. Hij is eigenlijk altijd en overal voor alles paraat.

En de basisstructuur – dus zonder de 34-plus-chauffeur-invulling die de onze al heeft gekregen – kun je gebruiken voor zo’n beetje alles wat je maar kunt bedenken, van een gigantische offroad-ambulance tot een mobiele werkplaats, of van commandocentrum tot toerbus. Offroad-camper? Tuurlijk. Hij zou er ontzettend goed in zijn ook.

De verschillende gezichten van de Etna

Ik ben blijkbaar geslaagd voor een of andere test, want opeens staan we voor een slagboom die het nationale park afsluit; alleen gaat de boom open en mogen we door, voor wat terreinrijden op een vulkaan. Ik schakel de vierwielaandrijving in met een draaiknop op het dashboard en daar gaan we dan.

De laaggelegen hellingen van de Etna zijn groen en glorieus, de lokale flora trekt alle mogelijke profijt van de vruchtbare vulkanische bodem en produceert van alles, van citrusvruchten tot hazelnootoogsten. Maar als je boven de boomgrens komt, ziet het er opeens uit alsof er een bom op de omgeving is gevallen. Wat ook een beetje zo is.

Versteende bomen die zijn gebakken waar ze stonden, steken als skeletvingers uit de sluier van zwart zand, een rudimentair pad slingert zich door de lagere valleien. De lava is nu koud, natuurlijk. Scherp en knapperig onder je voeten, onherbergzaam en buitenaards. En toch weet het leven er weer een weg te vinden.

‘De stilte is luid genoeg om indrukwekkend en benauwend tegelijk te zijn’

Er zijn bosjes die een bestaansrecht uit het stekelige zwarte zand weten te schrapen, hier en daar zijn bloemen te zien, en zelfs, hoe ongerijmd ook, een enkele vlinder. Dan stoppen ook die kleine tekens van leven en voelt het alsof je op Mars bent aangekomen. De vormgeving van het landschap is compleet de mist in gegaan, alsof iemand het gedicteerd heeft via een slechte telefoonlijn en er nu hele secties volstrekt onlogisch zijn uitgevallen.

De Torsus Praetorian komt uit een ander universum

Ik zet de grote diesel even uit en stap naar buiten. De stilte is luid genoeg om indrukwekkend en benauwend tegelijk te zijn. Je kunt je maag horen rommelen, je adem horen raspen. Het schijnt dat de NASA hier twee weken geleden de Mars Rover heeft getest en gefotografeerd, en je kunt zien waarom. Bovenaan brandt de bron van de berg onophoudelijk, vlak boven de krater waar wij nu staan, bij een observatiepost die verrekt veel wegheeft van een soort interstellaire basis uit Star Wars.

Je wordt nederig van dit soort dingen. Dat gevoel wordt alleen maar sterker als je erachter komt dat Torsus voortkomt uit een gespecialiseerd ombouwbedrijf dat Pulsar Expo heet en apparatuur ombouwt voor de Verenigde Naties en grote mijnbouwconcerns. PE is eigendom van een Oekraïens koppel, de Dzhukashvili’s, en op dit moment zijn alle Prae­torians terug in Oekraïne, waar ze worden ingezet bij grootscheepse ­evacuaties en andere hulpwerkzaamheden.

Als er veel mensen verplaatst moeten worden terwijl iemand je infrastructuur heeft gebombardeerd, kan ik geen betere oplossing bedenken dan deze. Als je hem op de juiste manier rijdt, is de Praetorian extreem capabel, en uniek. Maar als je met zo’n ding op de rand van een actieve vulkaan staat terwijl je weet waar de rest mee bezig is, worden je eigen problemen heel, heel klein.

Je maakt de Torsus Praetorian niet zomaar gek

Na de omgeving nog eens extra bewonderd te hebben wordt het tijd om weer af te dalen – lage ratio’s en gesperde differentiëlen voor de lastige stukken, iets meer teugel voor de transmissie voor de vriendelijker gedeeltes.

Maar omdat we in alle eerlijkheid een beetje het gevoel krijgen dat we dit met een normalere 4×4 en een stevige dosis voorzichtigheid ook wel hadden gekund, gaan we op zoek naar wat hobbels en bobbels die een wat grotere uitdaging voor de Praetorian vormen.

Soeverein is een goed woord; hij klautert en ploegt zich door het ruige terrein, met de onverstoorbaarheid van een kameel, terwijl je probeert eenzelfde soort cadans met de ophanging te vinden. Na een tijdje lukt dat, en ben je bijna letterlijk aan het dansen op de vulkaan.

Het voelt troostend en kogelvrijveilig, maar daar verwijst de naam dan ook naar: de Praetoriaanse Garde was een gespecialiseerde afdeling van het klassieke Romeinse leger, die de groten der aarde met raad en veiligheidsdaad terzijde stond. Hoogopgeleide bodyguards, eigenlijk. Wat wel weer aardig past als je een allesveroverende luxe monsterbus aan het beschrijven bent.

Het eindoordeel van de Torsus Praetorian

De Praetorian mag dan vrij specifiek zijn – en in veruit de meeste gevallen behoorlijke overkill – maar Torsus maakt ook een kleinere, extra robuust uitgevoerde personenvervoerder op basis van de Crafter 4×4, en er wordt gesproken over elektrische versies voor doelgroepen als bosbeheer en dergelijke. Maar ach, als je wilt genieten van een uitzicht dat zo adembenemend is als dat waar ik nu naar kijk, waarom zou je dan niet 34 vrienden meenemen?

Plekken als de Etna zijn te mooi om niet te delen. Toen we hem spraken, zei Vakhtang Dzhukashvili dat de Oekraïners een spreekwoord hebben: ‘vrijheid is onze religie’. De auto’s die Torsus maakt, bieden hun eigen soort vrijheden en ontsluiten plekken als de Etna voor mensen die ze anders nooit zouden ervaren. En dat voelt als het soort religie waar ik wel achter kan staan.