Nooit zette ze een stap naar binnen, maar als kind struinde Baukje van der Wal (73) uit Blije regelmatig over landgoed Harsta State, een buitenplaats in Hegebeintum dat eeuwenlang particulier bezit was. Dan was ze met haar moeder mee naar de moestuin bij het statige pand. Waar nu bomen staan, werden toen aardappelen en uien geteeld.

Van der Wal heeft haar tante Wiep Fennema (80) meegesleept naar het monumentale pand, dat nu museum- en vakantiehuis is en zaterdag na een ingrijpende restauratie open was voor buurtbewoners.

Fennema is eerder wel eens binnen geweest. Ze weet alleen beslist niet meer wanneer. Maar er was een braderie met kraampjes op de buitenplaats.

Herinneringen in een schriftje

Samen doen de twee vrouwen hun verhaal aan Nanine Moonen, architectuurhistoricus bij Hendrick de Keyser Monumenten. Zij deed onderzoek naar de bouw- en bewonersgeschiedenis van het statige pand en houdt op de eerste verdieping spreekuur tijdens het open huis.

Elke herinnering noteert ze in een schriftje. ,,Dit zijn mooie bronnen’’, zegt ze verlekkerd. Volgens haar hebben veel mensen één hele specifieke herinnering. ,,Het merendeel heeft het over de sfeer. Dat het hier magisch was.’’

In december 2018 kwam Harsta State in handen van Hendrick de Keyser Monumenten . De vereniging zet zich in voor behoud van architectonische of historisch waardevolle gebouwen en hun interieur, en bezit inmiddels 440 panden in Nederland. Om het erfgoed in Hegebeintum te kunnen behouden werden tuin en state grondig aangepakt.

‘Een oase in de Friese klei’

Het nieuwste museum- en vakantiehuis van de monumentenvereniging is bereikbaar via een lange oprijlaan en een smeedijzeren hek in rococostijl, fraai gerestaureerd dankzij een gulle gever uit Delft.

,,Als je die laan oprijdt, begint de beleving al’’, zegt Marco van der Werf van Hendrick de Keyser Monumenten. Van alle panden in het bezit, worden de dertig mooiste opgesteld voor het publiek. ,,Harsta State is een oase in de Friese klei. Of het nu zomer is of winter.’’

Het huidige pand is een restant van een veel grotere state met gracht, eeuwenlang in het bezit van Friese adellijke families. Hier werd in 1511 voor het eerst melding van gemaakt.

In 1843 werden een vleugel en een verdieping gesloopt, en kreeg de state haar huidige omvang en vorm met gepleisterde gevels, hoge empireramen en een tuin in landschappelijke stijl aangelegd door de bekende landschapsarchitect Lucas Pieters Roodbaard.

Behang met stinzenplanten

Het linkerdeel van de state wordt vanaf deze maand verhuurd als vakantiehuis. Het is modern ingericht, maar er staat bijvoorbeeld wel een lampetset op de wastafel en achter de originele bedsteedeuren bevinden zich douche en toilet.

Op het behang in de slaapkamer prijken de stinzenplanten die voorkomen in de tuin, waaronder de zeldzame blauwe anemoon en het Haarlems Klokkenspel. Op de bovenverdieping komt nog een tweede, groter appartement.

Pronkstuk van het huis is de gerestaureerde ‘zaal’, een achttiende-eeuwse salon voorzien van uniek houtsnijwerk in Lodewijk XVI-stijl. De betimmering op muur én plafond verkeert nog in originele staat.

,,Dit is echt heel bijzonder’’, zegt Van der Werf. ,,En het leuke is, na sluitingstijd van het museum mogen bezoekers van het vakantiehuis deze zaal, ingericht in de stijl van de negentiende eeuw, gewoon gebruiken.’’

Onlosmakelijk verbonden met kerk op de terp

Voor de openstelling van het museumhuis werkt Hendrick de Keyser Monumenten samen met stichting Terp Hegebeintum , die het Kennis- en Informatiecentrum met archeologisch steunpunt beheert.

De twaalfde-eeuwse Romaanse kerk op de terp en Harsta State zijn volgens beide organisaties onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zo hangen in de kerk bijvoorbeeld rouwborden van de families die op Harsta State hebben gewoond.

Door de samenwerking hopen de organisaties 12.000 bezoekers per jaar naar Hegebeintum te lokken.

Nu brengen jaarlijks ongeveer 8000 mensen een bezoek aan het kennis- en informatiecentrum al dan niet in combinatie met een bezichtiging van de kerk. Voor deze ambitie zijn nog wel veel vrijwilligers nodig, stelt Van der Werf. Hij hoopt op minstens een verdubbeling van de ploeg die nu uit 25 mensen bestaat.

Harsta State is open op woensdag en vrijdag tot en met zondag van 13.00 uur tot 17.00 uur. Een kaartje kost 2,50 euro; een combiticket voor een bezoek aan de state, de kerk en de archeologische expositie kost 8,50 euro.