Heibel in huis vanwege de thermostaat: hoe voorkom je relatieconflict tijdens energiecrisis?

Foto Shutterstock

Foto Shutterstock

Relatieconflicten liggen op de loer nu de energiekosten blijven stijgen en er gesteggeld wordt over de verwarming in huis en het wel of niet aanschaffen van zonnepanelen. Hoe zorg je dat de energiecrisis niet tot een relatiecrisis leidt? Want hoe groter de stress, des te vaker het kan botsen in huis.

Lees meer over
Persoonlijk

Wie samenwoont zal het vast wel herkennen in deze tijd van het jaar. Terwijl je het zelf aangenaam toeven vindt in de woonkamer, wil de partner maar wat graag de verwarming aan omdat het wel erg koud is binnen. Als je pech hebt woon je samen met zo’n thermostaatdictator die op eigen houtje beslist wat voor iedereen een aangename temperatuur is in huis. En waar dat voorheen al voer voor discussie was, is het dat tegenwoordig alleen nog maar meer, nu het aanzetten van de verwarming voelt alsof je het geld letterlijk in de kachel aan het gooien bent. Discussies, ergernis en wrevel liggen op de loer.

Ruziemaken over de temperatuur in huis, daar zijn we overigens aardig bedreven in. Dat bleek uit een onderzoek dat Offerteadviseur in 2019 onder ruim duizend Nederlanders hield. In Friesland daalt de gevoelstemperatuur in de woonkamer het vaakst onder nul als het op de thermostaat aankomt: daar vliegt 61 procent elkaar wel eens in de haren.

Uit het onderzoek blijkt verder dat vrouwen vaker de thermostaat omlaag draaien dan mannen. Dat doen ze dan vooral om kosten te besparen of vanwege het milieu. En toch de lieve vrede willen bewaren? Een op de vijf gaf aan wel eens stiekem de temperatuur hoger of lager te zetten.

Ja, vrouwen hebben het vaak eerder koud dan mannen

Dat mensen elkaar soms in de haren vliegen over hoe warm het in huis is, is niet zo vreemd. Wetenschappelijk is namelijk bewezen dat vrouwen het over het algemeen eerder koud hebben dan mannen. En dat heeft alles te maken met het menselijk lichaam.

Mannen beschikken over meer spiermassa dan vrouwen, en om die spieren aan de gang te houden moeten calorieën omgezet worden in energie. Daar komt warmte bij vrij en dat zorgt ervoor dat mannen het over het algemeen minder snel koud hebben dan vrouwen.

Op het moment dat vrouwen in de overgang komen hebben juist vrouwen het op momenten weer vaker warm, maar dat heeft dan te maken met hun hormoonhuishouding. Hoe ouder mannen en vrouwen worden, hoe gelijker de temperatuurbeleving overigens wordt. Bij mannen neemt dan vaak de spiermassa af, waardoor ook mannen het bij een bepaalde kamertemperatuur eerder koud krijgen dan toen ze nog een stuk jonger waren.

Schaamte over armoede

Niet alleen de verwarming maar ook de overige kostenstijgingen waarmee huishoudens op alle fronten te maken krijgen kunnen tot meer spanningen in een relatie leiden. Hoe groter de stress, des te vaker het kan botsen in huis. Bij MIND Korrelatie kunnen mensen zich melden voor advies en hulp als de spanningen in een relatie of binnen het gezin toenemen. Hoewel niet specifiek wordt bijgehouden of problemen een oorzaak hebben in de economische of financiële situatie waarin mensen zitten, laat de stichting wel weten dat de afgelopen vier maanden het aantal hulpvragen over relatieproblemen met een kwart is gestegen ten opzichte van de vier maanden daarvoor.

Psycholoog Jean-Pierre van de Ven van MIND Korrelatie verwacht dat het aantal mensen dat te kampen krijgt met relatieproblemen door de oplopende spanningen en door de toenemende financiële nood nog zal groeien de komende tijd. „Geldzorgen leiden tot stress, en stress zorgt ervoor dat bij sommige stellen het gebrek aan probleemoplossend vermogen aan de oppervlakte komt. Als de een tegen de ander zegt ‘je moet een trui aandoen’ en de ander zegt ‘nee, ik wil de verwarming aan’, dan heb je een discussie waar je toch samen uit moet zien te komen. Daarnaast leidt het in armoede zitten of in armoede dreigen te raken en de schaamte daarover ook vaak tot conflicten in relaties.”

Ruzie ligt dus op loer. En hoewel iedereen weet dat tot tien tellen vaak verstandiger is dan uit emoties alles roepen, lukt dat in de praktijk soms niet. Het is volgens Van de Ven dan ook echt beter om te proberen problemen te bespreken op het moment dat de emoties zijn gezakt. „Ik raad mensen vaak aan om het ijzer te smeden als het koud is. Het is niet verstandig dit soort gesprekken aan te gaan als je erg emotioneel bent, als je gedronken hebt of als je heel erg moe bent. Kies een rustig moment en bespreek het dan met elkaar. Zoiets hoeft ook niet lang te duren. Een kwartiertje is vaak al lang genoeg. Als je rustig bent, is de kans ook groter dat je er samen uit komt.”

Onderhandelen

Dat samen tot een oplossing komen vergt wel dat beide partners kunnen onderhandelen. „Mensen associëren dat eerder met Philips of Shell dan met hun relatie, maar ook in een relatie moet je regelmatig onderhandelen. Alleen hebben stellen vaak niet scherp hoe ze dat dan precies moeten doen, dat relationeel onderhandelen. Dat is iets dat niet vanzelf gaat, dat moet je leren.”

Op z’n Nederlands polderen binnen de relatie dus. Kom echter niet in de verleiding om met een rood aangelopen hoofd tijdens een emotionele uitbarsting even meteen al het opgestapelde zeer er in een keer uit te gooien. Probeer één probleem per keer te bespreken. „Doe je dat niet, dan ga je het misschien over vijftien dingen tegelijk hebben en dan komt niet een van die zaken goed uit de verf.”

Het andere uiterste, het samen helemaal nergens meer over hebben, is volgens Van de Ven ook niet juist. „Er zijn stellen waar zoveel gevoelige onderwerpen spelen. Niet alleen het gasverbruik, maar bijvoorbeeld ook de kinderen, de financiën, et cetera, waar ze telkens ruzie over krijgen en waardoor ze uiteindelijk het gevoel krijgen: laten we het maar nergens meer over hebben want we krijgen overal ruzie over.”

Doorvragen

Als eenmaal duidelijk is welk probleem getackeld moet worden, is het volgens Van de Ven belangrijk meteen met een voorstel te komen. En daar komt ‘lsd’ om de hoek kijken: luisteren, samenvatten, doorvragen. „Stel je voor dat een van de twee zegt ‘ik wil bezuinigen en daarom wil ik dat de verwarming lager komt te staan’. Dan moet er doorgevraagd worden. Hoeveel lager dan? En per wanneer? En hoelang houden we dat dan vol? Uiteindelijk kom je dan tot een compromis dat je vervolgens ook uit gaat voeren.”

Hoewel dit allemaal logisch klinkt, loopt het in de praktijk toch nog regelmatig fout. Wanneer moet een koppel hulp inschakelen als beiden er samen echt niet meer uit komen? „Dat kan op twee momenten zijn. Het ene moment is dat als je een afspraak hebt gemaakt je vervolgens merkt dat die niet wordt nagekomen. Wat ben je dan aan het doen? Je stoot klanken en lucht uit, maar dat betekent dan niets. Dat holt echt je relatie uit. Het andere moment is als je merkt dat er totaal geen gevoel, geen emotie meer achter zit. Dat je dus wel afspraken maakt, maar tegelijkertijd beseft dat je eigenlijk niet meer om iemand geeft. Ik denk dat iedereen haarscherp het verschil aanvoelt tussen door de omstandigheden roepen dat je niet meer van iemand houdt, of roepen omdat het echt zo is.”

Van de Ven heeft de stellige overtuiging dat de huidige crisis en de spanningen die erbij komen kijken de problemen die al langer in een relatie zaten aan het licht brengen. „Dan heb je het bijvoorbeeld over het gebrek aan probleemoplossend vermogen, een gebrek aan liefde, toewijding. Daarnaast leidt de huidige crisis ook tot steeds meer individuele problemen. Mensen gaan zich somber en angstig voelen. En dat zal vervolgens ook weer doorwerken in een onderlinge relatie. Mijn advies is dan ook om, als je er niet zelf uit komt, hulp te zoeken. Bijvoorbeeld gratis en anoniem bij MIND Korrelatie. Ik merk in de dagelijkse praktijk dat mensen daar soms nog steeds huiverig voor zijn, maar het kan echt helpen. Soms zijn een paar gesprekken al voldoende om zaken weer op de rit te krijgen.”