Het was zondag 18 november 2012, ‘s avonds vijf voor elf. Bauke Vaatstra zat thuis in De Westereen, voor de televisie. Op z’n vaste plek, bij het raam. Hij had, zoals altijd, sport gekeken en zat nu voor een documentaire.

Ineens ging de telefoon. Het was een hem onbekend 06-nummer. ,,Dy bellet moarn wol wer’‘, dacht hij. ,,Mar doe gie er noch in kear.’‘ Toen besloot Vaatstra toch maar op te nemen. De naam van de beller verstond hij niet. Wel de zin die hij sprak: ,,We hebben hem.’‘

In eerste instantie had Vaatstra geen idee waar de boodschapper het over had. Ineens begon het te dagen. Na ruim dertien jaar van speuren, afwachten en onderzoeken was de verkrachter en moordenaar van zijn 16-jarige dochter Marianne aangehouden. ,,De reade rat’’, zegt Vaatstra over de roodharige man die zijn dochter het leven ontnam en dat van hem en zijn naasten voorgoed op zijn kop zette. ,,Sa neam ik him.’’

Deze toen 45-jarige boer uit Oudwoude had een maand eerder zelf dna afgestaan in het grote vrijwillige verwantschapsonderzoek. Daarvoor waren ruim 7300 mannen uit een straal van 5 kilometer rond Veenklooster uitgenodigd. In een weiland buiten dat dorp werd Mariannes lichaam op 1 mei 1999 aangetroffen. 89 procent van de mannen gaf gehoor aan de oproep. In De Westereen, het dorp waar Marianne woonde, deed 96 procent van de mannen mee.

‘Sorry, dat hâld ik net fol’.’’

,,Ik ha altyd sein: ‘At se him mar pakke. At se him mar krije.’’ Vaatstra kende de dader niet. ,,Ik moat in kear njonken him stien ha by it fuotbaljen yn Twizelerheide, ha se my ferteld.’’ Maar daar weet Vaatstra niets meer van. ,,Je steane by it fuotbaljen wol faker neist ûnbekenden.’’

De Vaatstra’s kwamen die avond laat bijeen bij dochter Ineke. De volgende ochtend vroeg zag hij buiten ,,allegear auto’s mei antennes’’ erop. Misdaadverslaggever Peter R. de Vries had het nieuws over de dna-match in de zeer vroege ochtend de wereld in gegooid. ,,Doe wie it oeral bekend. En siet ik mei de hiele saak hjir. Se stienen by it hiele paad del.’’

Na ,,in bakje kofje en in pear stikjes bôle’’ besloot hij de media te woord te staan. ,,Fan moarns healve achten oant jûns njoggen oere. Schoonzoon Willem ,,regele de boel, hy liet se deryn en der wer út.’’ Vaatstra wilde de pers ,,ek net stean litte.’’

De persconferentie ‘s avonds liet hij aan zich voorbij gaan. ,,Dêr woenen se my ek by ha. Mar doe ha ik sein: ‘Sorry, dat hâld ik net fol’.’’ Het geven van interviews die dag was hem ,,raar bekaam.’’ Het ging over een onderwerp dat hem ,,sa bot’’ aangegrepen had. Zo zou hij het nooit meer aanpakken, hield de Westereender zich voor. ,,Mar ik die it letter dochs wer.’’

Marianne kijkt ze vanuit verschillende lijsten aan

Marianne. Ze is alom aanwezig in het huis, waarin Vaatstra zich na de scheiding van Mariannes mem vestigde. Vanaf een plank boven de televisie kijkt ze hem vanuit verschillende lijsten aan. De eerste jaren na haar dood droomde hij vaak van haar. De frequentie nam later af. ,,Mar it kin best wêze dat it fannacht, om’t wy it der no oer ha, wer gebeurt.’’

Marianne was het zesde kind van de Vaatstra’s, een nakomertje. Ze verschilde twaalf jaar met nummer vijf, broer Johan. Ze was een fleurig en sociaal kind, trad op de camping in Appelscha op als Whitney Houston, sprong op de mavo in de bres voor kinderen die gepest werden.

Ze had afgelopen augustus 40 jaar moeten worden. Natuurlijk staat haar heit er bij stil hoe het had kunnen zijn. Zou ze een partner hebben gehad? Kinderen? Haar beste vriendin Aafie legde die dag veertig rozen op Mariannes graf.

Vanuit zijn woonkamer heeft Vaatstra zicht op de begraafplaats. Eerst ging hij ,,alle wiken’’ naar zijn dochter toe. ,,Efkes sjen, dêr efkes de boel skjinmeitsje.’’ Nu hij moeilijker ter been is, worden de bezoekjes minder frequent.

Vlak na de moord zijn hij en zijn toenmalige vrouw verhuisd. Het oude huis bracht herinneringen naar boven die ze liever niet hadden. Een nieuwe plek betekende ,,oare gedachten, oare ynfulling.’’ Ze gingen elk op hun manier met de dood van hun dochter om. Uiteindelijk zijn Mariannes heit en mem elkaar in de jarenlange zoektocht naar de dader kwijtgeraakt.

De Sinnestrielen

Marianne kon mooi zingen, vertelt haar heit. Ze was lid van meisjeskoor De Sinnestrielen in De Westereen. Op een cd zingt ze solo. Soms zet Vaatstra die op, in de auto. ,,Dan hear ik har.’’ Hij is even stil. En dan: ,,Kinst dy der net te bot yn ferdjipje, oars reitsje ik wer yn in krisis.’’

Die begon, nadat hij haar die ochtend vond in het lange gras in dat weiland bij Veenklooster, nu 23,5 jaar geleden. En die duurde tot ongeveer anderhalf jaar geleden. Hij wilde weten wie de moord op zijn dochter op zijn geweten had. ,,It wie myn bern. Dêrom ha ik alles yn it wurk setten om har krije te litten wêr’t se rjocht op hie.’’ Aan andere dingen had hij toen ,,gjin nocht.’’ Nu kan hij iets meer afstand nemen van het drama. ,,It slyt seker. Mar it is noait fuort.’’

Van de dader kon hij zich nooit een voorstelling maken. Want hoe ziet iemand eruit die zoiets op zijn geweten heeft. ,,Ik koe der gjinien by fine dy’t soks die.’’

,,Allegear gedachten’’ schoten door Vaatstra heen toen hij op 27 februari 2013 ,,in lyts smel keareltsje’’ de rechtszaal binnen zag lopen. Een beetje voorovergebogen, het hoofd naar beneden. ,,Hat dizze man it dien?’’ Een echtgenoot. Vader. Zoon. Schoonzoon.

Ooit liep Vaatstra per toeval de schoonvader van de moordenaar tegen het lijf. De man kwam eieren halen bij de buren van Vaatstra’s dochter. Of hij met hem wilde praten, was de vraag. Dat wilde Vaatstra. Deze man ,,koe der ek neat oan dwaan’’, net zo min als ,,de frou en bern’’ van de dader schuld hebben aan Mariannes dood. ,,Wy ha wol in oere praat.’‘

Wy wachtsje op him

Op de dag dat Mariannes levenloze lichaam werd gevonden, had de man moeten omrijden, vertelde hij Vaatstra. De omgeving was afgezet. Hij vroeg zijn schoonzoon of hij misschien wist wat er aan de hand was. ,,Mar dy sei dat er ek net wist wat der wie.’‘

Jasper S. werd in april 2013 veroordeeld tot een celstraf van 18 jaar voor verkrachting en moord. De familie zal moeten leven met het vooruitzicht dat de moordenaar van Marianne ooit weer vrij zal rondlopen, verklaarde Vaatstra toen tegenover een woud van camera’s.

Volgend jaar is het zover. ,,Wy wachtsje op him’’, is het enige dat Mariannes heit erover kwijt wil. Een nadere toelichting is overbodig. Als mensen hem erop wijzen dat hem dan het gevang wacht, heeft hij de volgende reactie: ,,Ach, ik hoech net sa lang mear.’‘