Sinds ruim een jaar hebben Europese landen te maken met zeer hoge prijzen voor gas. Dit komt onder meer doordat de aanvoer vanuit Rusland flink is gedaald. Veel huishoudens en bedrijven hebben daardoor een zeer hoge energierekening en komen in geldproblemen.
Om hier iets aan te doen, wil de Europese Commissie een maximum invoeren voor de handelsprijs van gas. Na lang onderhandelen is daar de prijs uitgerold van 275 euro. Maar het is twijfelachtig of het veel verschil maakt. In de afgelopen twaalf maanden, waarin gas duurder was dan ooit, lag de prijs slechts zo'n tien dagen boven dit plafond (in augustus).
Het prijsplafond wordt van kracht als de handelsprijs op de Amsterdamse TTF-beurs twee weken lang boven de 275 euro ligt. Ook moet de prijs minimaal 58 euro hoger zijn dan de wereldmarktprijs voor vloeibaar aardgas (lng), dat wordt gezien als belangrijke vervanger van Russisch aardgas. Dat prijsverschil moet er bovendien tien dagen lang zijn.
Prijsplafond verdwijnt als toevoer in gevaar komt
Zodra de limiet van kracht wordt, mag er niet meer tegen een hogere prijs worden gehandeld. Zakt de prijs weer, of wordt het verschil met bijvoorbeeld Azië kleiner, dan vervalt het prijsplafond weer automatisch. Mocht het plafond ertoe leiden dat tankers Europa links laten liggen om hun gas elders te verkopen tegen een hogere prijs, dan kan de commissie het plafond ook opschorten.
Het felle debat over een maximumprijs voor gas woedt al maanden in Brussel en de EU-lidstaten. Een meerderheid van de 27 EU-landen dringt er al langere tijd op aan. Maar de commissie zag daar, net als Nederland en zwaargewicht Duitsland, lange tijd weinig in. Het dagelijks bestuur van de EU hield telkens de boot af met de redenering dat de lidstaten het eerst maar eens zouden moeten worden voor het een voorstel zou uitwerken en voorleggen.
Voorvechters van een plafond als België, Griekenland en Italië willen dat het prijsplafond geen papieren tijger blijft, maar daadwerkelijk een aantal keer per jaar wordt geactiveerd. Ze vroegen daarom om een veel lagere limiet. Maar de commissie mikt naar eigen zeggen vooral op het voorkomen van uitwassen als die in augustus, die zij steeds aanvoert als schrikbeeld. Het plan is nog niet definitief. De lidstaten moeten nog akkoord gaan.
Nederland besloot eerder al om vanaf 1 januari een prijsplafond in te voeren. Verschil met de Europese plannen is dat het Nederlandse plafond van toepassing is op de tarieven die huishoudens moeten betalen aan hun energieleverancier. Het Europese plafond gaat juist over de prijzen die de energieleveranciers moeten betalen als ze hun gas inkopen op de handelsmarkt.