We kenden de wolf alleen uit sprookjes, maar sinds een klein aantal jaren ook als nieuwste bewoner. Dat is geweldig, het zegt iets over natuur en biodiversiteit. Dat het een roofdier is dat aan de top staat van de voedselketen, maakt het extra bijzonder.

Zijn komst vergt meer aanpassingen van mensen op het platteland dan de komst van de zeearend of de otter. Van dierenhouders wordt verlangd dat ze hun dieren goed beschermen met betere afrasteringen. Dat gebeurt nu nog onvoldoende ondanks dat daar subsidie beschikbaar voor is.

Van de overheid mag verwacht worden dat ze, a: dierbezitters adviseert en helpt de dieren te beveiligen. En b: snel bevestigt of een aanval door een wolf is gedaan en dat de schade wordt vergoed. c: een visie heeft over waar de wolf wel en niet kan wonen, en over het aantal wolven in het gebied (net als bij wilde zwijnen, reewild en edelherten). De overheid heeft hier nog wel wat werk in te doen.

Schier onaantastbaar

De beschermde status van de wolf maakt het complex. Het dier is schier onaantastbaar. Alleen probleemwolven kunnen worden aangepakt. Dat draagt niet bij aan het draagvlak voor, en de beeldvorming van de wolf. De bever (ook zeer beschermd) kan in voorkomende gevallen bejaagd worden. In Limburg en sinds deze maand in Gelderland gebeurt dat al.

Een wolf als probleemwolf aanmerken, lijkt eenvoudig maar dat is het niet. Een wolf die een schaap pakt, is nog geen probleemwolf, dat wordt hij pas als het een patroon wordt. Het begrip is geïndividualiseerd, het hoort bij één specifiek dier.

De roedel waartoe zo’n specifiek dier behoort, is dus niet automatisch een groepje probleemwolven. Dat is pas zo als het gedrag van die ene probleemwolf door de rest van de roedel wordt overgenomen.

De regels volgen

Wat mag en wat niet als het een wolf betreft? In principe moeten we afstand houden van de wolf. Omwille van een mooi plaatje houdt niet iedere fotojournalist zich hier even strikt aan. Een wolf wegjagen met geschreeuw als hij dieren belaagt, zal vast geen problemen opleveren. Maar wat als er verder wordt gegaan?

Uitgangspunt moet zijn dat alle andere middelen zijn ingezet en dat je je aan de regels houdt alvorens de mens de wolf aanvalt. Dat begint bij de dierhouder, die moet zijn vee of kudde beveiligen. Pas dan kan er indien nodig een vervolgstap worden gezet.

En wat als er een vuurwapen wordt ingezet bij een wolvenaanval? De gebruiker zal het wapen rechtmatig moeten hebben en er zal een directe relatie moeten zijn tussen vuurwapengebruiker en het aangevallen dier. Riskant is het wel, gebruiken van een vuurwapen wordt kritisch getoetst en kan gevolgen hebben voor de wapen-/jachtvergunning.

Een waarschuwingsschot?

De wandelaar die zijn hond niet aangelijnd heeft en in een verboden stuk natuur loopt, heeft geen excuus als zijn hond wordt aangevallen. En wat moet de politie doen als er een melding van een wolvenaanval komt? Wel of niet een waarschuwingsschot, en daarna een gericht schot lossen?

De Nederlandse wetgeving staat toe dat je je eigen spullen of die van anderen beschermt tegen een onmiddellijke dreiging (noodweer/noodweerexces). Gaat dat op voor de onschendbare status van de wolf? Deze vraag is nog niet beantwoord in Nederland. Aangezien de wolf soms ook boerderijdieren aanvalt, is het zaak dat we op het platteland weten waar we aan toe zijn: wat mag wel en wat mag niet als een dier wordt aangevallen?

Nu we in Nederland nog niets hebben geregeld over het aantal wolven dat hier gevestigd kan zijn en waar vestiging van wolven mogelijk is, komt het voor dat wolven zich gaan vestigen op plekken met een grote kans op boerderijdieren als prooi.

Actief wolvenbeleid

Noorwegen en Zweden hebben de naam dat er veel ruimte en natuur is. In beide landen is een actief wolvenbeleid. Er is daar bepaald hoeveel wolven er mogen zijn en het overschot wordt bejaagd (zoals wij het in Nederland doen met wilde zwijnen, edelherten en reeën).

Duitsland, Italië, Frankrijk en Spanje hebben al langer te maken met de wolf. We zouden daar ons licht op moeten steken. We moeten de zaak niet op z’n beloop laten, zoals is gebeurd bij de dieren in de Oostvaardersplassen, die omkwamen van de honger omdat ze niet bijgevoerd werden.

De onrust op het platteland vraagt om helderheid en actie van de overheid. Het is daarom te hopen dat niet alle juristen van LNV en de provincies zich bezighouden met de stikstofaanpak, maar dat er ook nog ruimte is om over dit probleem duidelijkheid te verschaffen. Dat is goed voor de mensen, de natuur en zeker ook voor de wolf.

Siebren Buist uit Heerde is voormalig officier van justitie.