Hoe Team Belgium z’n olympische atleten naar glorie begeleidt. Deel 3: de dokter: “In Tokio grepen we door blessures naast twee olympische medailles”

“Twee olympische medailles. Dat is waar we in Tokio volgens onze analyse naast grepen door de hamstringblessures bij Cynthia Bolingo en Jonathan Borlée.” Aan het woord is Johan Bellemans, al meer dan een decennium hoofdarts bij het BOIC. Samen met 4 andere artsen en 10 kinesisten ontfermde hij zich tijdens de olympische stage in Belek over in totaal honderd atleten. In de praktijk zijn ze nog met meer: Bellemans stelde een poule samen van 16 dokters en 47 fysiotherapeuten die 280 tot 300 olympische sporters bijstaan en opvolgen.

Het opzet laat zich raden: zorgen dat de Belgische atleten in optima forma en binnen legale grenzen aan hun competitie beginnen. Voorts moet de medische cel ervoor zorgen dat atleten die ziek of geblesseerd zijn zo snel mogelijk weer genezen zijn. Het is een pyramidesysteem waar Bellemans een coördinerende rol in heeft. “We komen van een situatie waarbij elke atleet zijn eigen arts of kine had. Dat was een mijnenveld want als die er op een stage of zo niet bij waren, dan waren ze bang dat wij heel ander advies zouden geven. Je zag atleten ook shiften van de ene arts naar de andere, wat een bron van ruzie en conflicten was. Het was mijn taak om een nieuwe structuur uit te bouwen, zonder elkaar vliegen af te vangen.”

Dat systeem staat zo goed als op punt. Alle betrokken artsen hebben nu digitaal toegang tot een centraal informatieplatform, genaamd Panega, dat na Rio 2016 werd ontwikkeld maar pas na Tokio 2020 volledig operationeel was. Bellemans: “Dat heeft ertoe geleid dat de blessures zijn afgenomen. Op de Spelen van Peking in 2008 was 18 procent van de olympische atleten - dat is ook het IOC-gemiddelde - niet in staat om op hun best te presteren bij de start van hun competitie. In Londen 2012 was dat nog 10 procent, in Rio 6 procent en in Tokio 2020 4,8 procent. Nu, onder de vier procent raak je niet: dat is het standaard blessureleed over alle sporten heen.”

Terug naar Bolingo en Borlée. Na Tokio was de medische cel binnen het BOIC het erover eens dat het aantal hamstringblessures naar beneden moest. Ze namen testen af: eliteatleten werd gevraagd om met én zonder de zogenaamde ‘superspikes’ - met carbonplaat en veereffect - te sprinten en daaruit bleek duidelijk dat de nieuwe spikes één procent tijdwinst opleverden. Mààr door de hardere ondergrond van de piste deden de spikes tegelijk ook de kans op een hamstringblessure met een factor twee tot drie toenemen.

“Maar 1 procent sneller: dat is een no-brainer”, zegt Bellemans. “Dan gaan die spikes aan. Kijk, Cynthia is gezond toegekomen in Tokio, waar ze dan een scheurtje in de hamstrings oploopt. Ze wordt toch klaargestoomd maar op de opwarmingspiste is het weer van dat. Dat is voor ons dan een nachtmerrie. Want wij zijn er net om dat te vermijden. Dus moeten we de analyse maken zodat het ons in Parijs over twee jaar niet meer overkomt. Zelfde met Romelu Lukaku, hé. Scheurt de hamstrings. Revalideert. Speelt en valt weer uit. Eigenlijk mag dat niet gebeuren. Dat is dan duidelijk een inschattingsfout van de club.” Na Tokio werd dan ook overleg gepleegd met de technische directeurs en trainers, met advies over wat ze konden doen zodat hun atleten minder hamstringblessures riskeerden.

In Belek werd er een ander topic besproken, met name het trainen in hypoxiekamers. Een beetje het equivalent van wat een stage in de bergen doet: rode bloedcellen worden aangemaakt en de hematocrietwaarde stijgt. Dat bevordert dan weer de uithouding. Bellemans: “We ontdekten dat in België 400m- en 800m-spurters, judoka’s en hockeyers in zo’n zuurstofarme kamers trainen. Maximale sprints van 30 seconden. Dat is fysiek extreem uitputtend. Zo spreken ze de snelle spiervezels aan die geen zuurstof nodig hebben, en dat zijn nu net de spiervezels die spurters nodig hebben. Maar ik ben er toch een beetje ongerust over want er is een mogelijk verband tussen die hypoxietrainingen en de toename van hamstringblessures. Want zonder zuurstof worden die spieren zwaar belast.” Het zijn zo’n inzichten en research waar de atleten allemaal bij zijn gebaat. Die info wordt dan ook niet zomaar met buitenlandse collega’s gedeeld, want ze geeft de Belgen een voorsprong. Top secret, knipoogt Bellemans.

De beschikbare poule van dokters en kinsisten wordt prioritair ingezet voor programma’s die grotere medaillekansen (of topacht) worden toegedicht. Ze krijgen meer mensen en meer middelen ter beschikking. Die investeringen vereisen uiteraard dat er verantwoording wordt afgelegd. Bellemans: “Om weer het voorbeeld van Lukaku te nemen: dan zou er meteen een telefoontje komen. ‘Wat is er fout gegaan?’ en ‘Hoe kon dat gebeuren?’”

In de medische cel is niemand voltijds in dienst van het BOIC - ze werken op free lance basis. “Wie zich engageert, doet dat uit passie want die dokters en kinesisten kunnen stuk voor stuk meer verdienen als ze gewoon in België blijven werken”, besluit Bellemans. “Maar ze krijgen wel exposure bij Team Belgium én krijgen alle nieuwste knowhow mee. Het is ook ergens een eer om deel uit te maken van Team Belgium, dat staat mooi op je visitekaartje. In ruil moet je dan wel akkoord gaan met een lage verloning en shituren (lacht). En ze moeten niet alleen bereid zijn voor de kampioenen te zorgen, maar ook voor de mindere goden.”