Direct naar artikelinhoud
InterviewMoniek de Jong

EU-landen sluiten akkoord over prijsplafond voor gas, maar wat betekent dat voor onze factuur?

De Europese energieminister met Tinne Van der Straeten.Beeld AP

De EU-lidstaten hebben een akkoord bereikt over een prijsplafond voor gas. Dat komt op 180 euro per megawattuur te liggen. ‘Een opsteker voor de Belgische regering’, vindt expert energiebeleid Moniek de Jong (UGent).

Wat is er precies beslist?

De Jong: “De Europese ministers van Energie zijn overeengekomen dat een marktcorrectiemechanisme in werking treedt zodra de gasprijs op de toonaangevende TTF-groothandelsmarkt drie dagen lang hoger ligt dan 180 euro per megawattuur, én het prijsverschil met lng meer dan 35 euro bedraagt. Is aan die voorwaarden voldaan, dan mogen er gedurende twintig dagen geen prijzen hoger dan 180 euro worden geboden. Zakt de prijs gedurende drie van die twintig dagen opnieuw onder de 180 euro, dan wordt het mechanisme gedeactiveerd.”

Wat betekent dat concreet voor onze gasfactuur?

“Op korte termijn niets, want de gasprijs ligt momenteel zo’n 60 euro lager dan het afgesproken prijsplafond. Maar het mechanisme beschermt ons wel tegen hoge facturen bij eventuele toekomstige prijspieken.

“Het prijscorrectiemechanisme treedt sowieso pas in werking op 15 februari 2023. De oorspronkelijke ambitie was om op 1 januari 2023 te starten. Maar vermoedelijk willen de lidstaten de markt wat meer tijd geven om zich hierop voor te bereiden. Sommige grote handelsplatformen hadden ook gedreigd de handel stil te leggen als ze daarvoor onvoldoende tijd zouden krijgen.

“Wat nu is afgesproken is in elk geval een enorme verbetering in vergelijking met wat op tafel lag, namelijk een plafond van 275 euro dat gedurende twee weken moest worden overschreden. Dat correctiemechanisme zou zelfs toen de gasprijzen in augustus hun hoogtepunt bereikten niet in werking zijn getreden. Terwijl het huidige systeem de prijzen zou hebben gedrukt van eind juli tot eind september, toen de groothandelsprijs wel boven de 180 euro lag.”

Waarom was dit zo’n moeilijke bevalling?

“Landen zoals Duitsland, Nederland en Oostenrijk waren bang dat er door een prijsplafond minder gas richting Europa zou komen en dat lng-tankers richting Azië zouden varen. Duitsland vreesde ook dat één Europese prijs de handel binnen Europa zou doen stilvallen en dat het daardoor bevoorradingsproblemen zou krijgen. Uiteindelijk ging Duitsland toch akkoord omdat er ook is afgesproken dat vergunningen voor hernieuwbare energieprojecten sneller zullen worden afgeleverd dan vandaag het geval is.

“Er is ook een soort noodrem voorzien die toelaat het mechanisme los te laten als de bevoorradingszekerheid toch in het gedrang komt. Die garantie komt tegemoet aan de wensen van de tegenstanders.”

Ondermijnt die optie het hele systeem niet?

“In theorie zou dat kunnen, als alle grote marktspelers zouden samenwerken om Europa onder druk te zetten en de prijs op te drijven. Maar ik betwijfel of dat realistisch is. Bovendien realiseren die zich maar al te goed dat zoiets de Europese ambitie om onafhankelijk te worden van gas alleen maar doet toenemen en de energietransitie zal versnellen.”

Deze doorbraak zorgt ook voor vooruitgang in andere dossiers.

“Ja. De voorstanders van een lager prijsplafond gebruikten dat als stok achter de deur bij de onderhandelingen over andere maatregelen. Zo wordt het nu bijvoorbeeld ook mogelijk voor lidstaten om groepsaankopen voor gas te organiseren, om zo de aankoopprijs te drukken. Dat was iets dat Nederland en Duitsland graag wilden.”

Haalt de Belgische regering hiermee haar slag thuis?

“Dit is wel een opsteker voor de Belgische regering en minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen), die al maanden pleit voor een prijsplafond en zich al weken verzet tegen het nutteloze plafond van 275 euro dat de Europese Commissie had voorgesteld. De verlaging van zowel de prijs als het aantal dagen waarop die moet worden overschreden is in dat opzicht een mooi resultaat.”