KIJK. Geruilde gevangenen Griner en Bout oog in oog op verlaten landingsbaan in Abu Dhabi

KIJK. Oog in oog op verlaten landingsbaan in Abu Dhabi: zo verliep gevangenenruil tussen Griner en Bout

Op videobeelden vrijgegeven door Russische staatsmedia is te zien hoe de twee gevangenen geruild worden op een luchthaven in de Verenigde Arabische Emiraten. Bout heeft een grote bruine envelop in zijn handen. Hij schudt de handen van de landgenoten die hem komen ophalen en omhelst een van hen.

De 2,06 meter lange Griner draagt een rode blouse en steekt boven iedereen uit. Nadat Bout doorloopt, wordt zij weggeleid door de Amerikaan die even daarvoor de Rus begeleidde. Ze schudt daarna de hand van een hoge functionaris van de Verenigde Arabische Emiraten.

De beelden lijken te zijn gemaakt vanuit het Russische toestel dat de Amerikaanse basketbalster wegbracht om haar tegenhanger op te halen. Aan de andere kant van de betonnen baan zijn loodsen en een ander toestel te zien. Uit die richting kwam de Rus aangelopen.

Op de videobeelden is daarna te zien hoe Bout in een vliegtuig zit. Zijn bloeddruk wordt gemeten en hij praat door de telefoon met zijn moeder. “Ze hebben me zo uit de cel gehaald, met al mijn spullen. Daarna was het zeven uur naar Manchester en weer zeven uur vanaf Manchester.” Wat later leggen camera’s vast hoe de wapenhandelaar rond 22 uur in Moskou zijn familie in de armen vliegt. Op het vliegveld omhelst hij na de landing zijn moeder en vrouw. “Ik heb het gehaald, dat is het belangrijkste”, zei hij volgens lokale media.

Griner zat op dat moment nog in een vliegtuig dat richting de Amerikaanse staat Texas vloog. “Ze is veilig, ze zit aan boord van een vliegtuig op weg naar huis na maanden onterechte gevangenschap in Rusland, onder niet te tolereren omstandigheden”, zei de Amerikaanse president Joe Biden tijdens een persconferentie, waarbij ook Griners echtgenote aanwezig was.

Brittney Griner is een van de beste basketbalsters van de wereld. Ze won twee keer goud op de Olympische Spelen en is ook in de WNBA een belangrijke speler voor Phoenix Mercury. Haar arrestatie in Rusland zorgde voor veel opschudding in de VS.

Ze werd in februari in Moskou opgepakt omdat ze een vulling met wietolie voor een e-sigaret in haar bagage had. Ze zou normaal tussen de Amerikaanse basketbalseizoenen door gaan spelen voor haar Russische team Ekaterinburg, waar tot dit jaar ook onze Emma Meesseman speelde, maar dat pakte met de arrestatie helemaal anders uit. Een Russische rechtbank veroordeelde haar tot negen jaar celstraf vanwege het bezit en smokkelen van drugs.

Half november werd de basketbalster nog overgebracht naar een Russisch strafkamp in de regio Mordovië. Die verplaatsing kwam enkele weken nadat de 32-jarige Amerikaanse had toegegeven dat ze schuldig was, maar dat het niet haar bedoeling was geweest om wietolie mee te nemen naar Rusland. Ze zou het per ongeluk in haar tas hebben gedaan. In de Verenigde Staten gebruikte Griner de wietolie om medische redenen. De ruil was de voorbije weken topprioriteit voor de Amerikaanse president Joe Biden.

Het voormalige team van Griner, Phoenix Mercury, laat nu in een verklaring weten dat “haar gevangenschap op wonderbaarlijke wijze ten einde is”. Naast “enorme dankbaarheid” is er volgens de club ook “rouw om de verloren tijd” en “hoop voor eenieder die nog wacht op de terugkeer van een geliefde”. In Griners woonplaats Houston wordt het stadhuis verlicht in rood, wit en blauw.

Basketbalsterren Chris Paul, Trae Young en Kyrie Irving uitten via Twitter hun steun aan Griner en oud-teamgenoot Brianna Turner noemde haar vrijlating “het beste nieuws ooit”. De familie van Griner bedankt Biden in een verklaring voor “al het onvermoeibare werk dat is verzet om Brittney thuis te brengen”.

In juli meldde nieuwszender CNN dat de Verenigde Staten bereid waren om de Russische wapenhandelaar Viktor Bout (55) te ruilen voor Brittney Griner én ex-marinier Paul Whelan. Die laatste, een Canadees met Amerikaans, Brits en Iers staatsburgerschap, werd in juni vorig jaar veroordeeld tot een celstraf van zestien jaar wegens spionage. Over zijn vrijlating wordt naar verluidt nu nog onderhandeld. Whelan reageerde gisteren bijzonder teleurgesteld dat de Amerikaanse overheid er niet in is geslaagd om hem ook vrij te krijgen.

Kijk. Rusland-expert Carolien van Nunen over gevangenenruil: “Maandenlange onderhandelingen aan vooraf gegaan”

De Russische wapenhandelaar Viktor Bout, die van 1995 tot 1997 vanop de luchthaven van Oostende opereerde, is een crimineel met een zware staat van dienst. Hij wordt ervan verdacht wapens te hebben geleverd aan de taliban en Al Qaida, en mogelijk ook in Irak. Hij leverde aan schurkenstaten, rebellen en andere louche groeperingen in Afrika, Azië en Zuid-Amerika.

Hij zat al jaren vast in de VS, waar hij in 2012 een gevangenisstraf van 25 jaar kreeg wegens illegale wapenhandel, samenzwering tot moord en hulp aan terroristen. De veroordeling had specifiek betrekking op wapenleveringen aan Colombia. De Rus wist jarenlang uit de handen van justitie te blijven, maar liep in 2008 tegen de lamp in Bangkok toen hij probeerde wapens te verkopen aan Amerikaanse agenten die zich voordeden als inkopers van de Colombiaanse terreurbeweging FARC. Moskou probeerde vervolgens Bouts uitlevering door Thailand aan de VS tevergeefs te dwarsbomen.