Corruptie, een moeilijk te bewijzen misdrijf

9 december is Werelddag tegen corruptie, een uitgelezen moment om het anticorruptieteam van de Federale Gerechtelijke Politie op de voorgrond te plaatsen. Aan het woord is eerste commissaris Franz Vandelook, speurder en adjunct-diensthoofd van de Centrale dienst voor de bestrijding van corruptie (CDBC), een onderzoeksafdeling van de Directie voor de bestrijding van de zware en georganiseerde criminaliteit (DJSOC).

Corruptie, een moeilijk te bewijzen misdrijf

Zijn corruptiebestrijders per definitie financiële experten? Eerste commissaris Franz Vandelook nuanceert: “Het doorsneeprofiel bij CDBC is dat van een competente gerechtelijke speurder die bedreven is in verhoren, telefoontap en alle andere onderzoekstechnieken. Corruptie is een moeilijk misdrijf om te bewijzen: je hebt twee daders die er alle belang bij hebben om feiten te verzwijgen en te verbergen. Om een geldstroom van A naar B bloot te leggen, moeten we een dossier tot op het bot uitspitten. Dat is inderdaad een complexe onderzoeksmaterie waarbij gespecialiseerde, bijvoorbeeld fiscale expertise – er werken bij CDBC fiscale experten afgedeeld van de FOD Financiën – nodig is, maar niet alleen dat. Een onderzoek naar corruptie is teamwork. Iedereen draagt zijn steentje bij tot het welslagen van een dossier.”

“Weten hoe je een financieel onderzoek voert is een pluspunt, maar niet elke speurder hoeft alle specifieke vaardigheden tot in de kleinste details te beheersen.”

Het zestigtal speurders van de CDBC voert onderzoek naar corruptie in de meest brede zin. Onder corruptie - in strikte zin - verstaan we ‘het feit dat een persoon met een bepaalde (openbare of particuliere) functie een gift of voordeel van welke aard ook vraagt of aanneemt, met het oog op het verrichten of nalaten van een handeling in het kader van zijn functie’. ‘Vraagt of aanneemt’, dit maakt het onderscheid tussen actieve omkoping (aanbieden) en passieve omkoping (aanvaarden van de gift of het voordeel). Voorts valt ook subsidiefraude onder de noemer ‘corruptie’, evenals fraude bij overheidsopdrachten en schending van het beroepsgeheim. En de laatste jaren besteedt de CDBC bijzondere aandacht aan sportfraude (matchfixing, fraude bij transfers enz.).

 

Van toppolitici tot SKY

“Het vaakst, in grosso modo 80% van de dossiers, worden wij geconfronteerd met omkoping van personen die een openbaar ambt uitoefenen,” aldus Franz Vandelook, “zowel op gemeentelijk niveau als in de hoogste politieke kringen; niemand mag de dans ontspringen. Corruptie ondermijnt het vertrouwen in de democratie. In een rechtsstaat mag dit niet onbestraft blijven.”

“Hoe mogelijke corruptie op onze radar verschijnt?”, aldus de speurder. “We werken nauw samen met auditdiensten, zoals Audit Vlaanderen. Als bij een audit mogelijke gerechtelijke inbreuken aan het licht komen, dan krijgen wij een seintje van de auditdienst. Wij stellen een aanvankelijk proces-verbaal op en lichten het parket in. Goed om weten is dat wij nationale onderzoeksbevoegdheid hebben, m.a.w. we werken samen met alle lokale parketten en met het Federaal parket.”

Een signaal vanuit een auditdienst is niet de enige manier waarop mogelijke corruptie aan de oppervlakte komt. “Berichtgeving in de pers kan een aanleiding zijn om ergens ons licht op te steken”, vervolgt Franz Vandelook. “Want waar rook is, is meestal vuur. En dan zijn er de ‘tips’ die we ontvangen, van klokkenluiders of van burgers. Het (anonieme) meldpunt sportfraude is daar een voorbeeld van.”

Ten slotte zijn er de recente SKY-onthullingen in het criminele wereldje van de cocaïnetrafiek die stof tot onderzoek hebben opgeleverd voor de rechercheurs van de Centrale dienst voor de bestrijding van corruptie. Franz Vandelook bevestigt: “Momenteel zijn wij betrokken in een dertigtal drugsgerelateerde dossiers. Het gros van de zaken betreft omkoping van personen in een openbaar ambt: douane-, gemeente-, haven- en zelfs politieambtaneren die hand- en spandiensten verrichten voor de drugsmaffia in ruil voor geldgewin. De moraal van corruptiebestrijding: de rotte appels moeten eruit.”

 

Strijd tegen corruptie, een prioriteit

De strijd tegen corruptie staat als prioriteit aangemerkt in het Nationaal Veiligheidsplan (NVP) 2022-2025. Corruptie op grote schaal is immers een plaag die de duurzame economische ontwikkeling van een land ernstig bedreigt en die de economische en sociale ongelijkheid doet toenemen. Corruptie is ook een geldbron voor de georganiseerde misdaad en voor de financiering van terrorisme.