Plek 15, 33 en 76: de teloorgang van de Golf, Astra en Focus in Nederland

Volkswagen, Opel en Ford waren lange tijd de ‘huis-tuin-en keukenmerken’ van de gewone man. In het jaar 2000 vonden we de Golf, Astra en Focus nog trots op de eerste, tweede en derde plek van de verkoopranglijsten. Ook in de periode daarvoor waren het vaak deze merken die de top 3 verdeelden, zij het dan met een Ford die Escort heette en – nog eerder – een Opel met de naam Kadett. Na de eeuwwisseling werd deze verdeling rap minder zeker (zoals alles in het leven, horen wij je denken), maar toch vonden we deze auto’s ook na 2000 nog vaak hoog in de verkoopstatistieken. De Golf pakte de eerste plek in 2001 weer terug van de Astra, de Astra keerde hier terug in 2006. De Focus eindigde toen op drie en de Golf toch nog op de zesde plaats. Volkswagens compacte middenklasser wist zich later zelfs weer een weg terug te vechten naar een nummer-één-positie, waar hij in 2009, 2014 en 2016 eindigde. Tussendoor zat een tweede plek er vaak in, terwijl de Focus in 2008 en 2009 op een keurige vijfde plaats eindigde.

En nu? Nu vinden we gemeten over de eerste 11 maanden van dit jaar de Volkswagen Golf op plek 33 van de verkoopranglijst. De Astra, nota bene een vers model, moet in 2022 genoegen nemen met een 76e (!) plek. De Ford Focus deed het dit jaar iets beter, maar is met een 15e plaats in de verkoopranglijsten toch ook duidelijk over zijn hoogtepunt heen. Sterker nog, met deze resultaten kunnen we de voormalige automobiele hoekstenen nauwelijks nog belangrijk noemen.

Waar ging het mis? De antwoorden laten zich raden. Allereerst werd de bijtelling voor privégebruik van een zakelijke auto – erg belangrijk in dit segment – vanaf 2008 afhankelijk gemaakt van de CO2-uitstoot. We weten allemaal wat dat voor gevolgen heeft gehad. Mensen lieten het laatste restje merktrouw varen en lieten de traditionele hatchback of stationwagon graag staan voor een Outlander, Prius, Civic Hybrid of – later – Tesla. Daarmee snijden we meteen een andere oorzaak van het ‘marginaliseren’ van de compacte middenklasse aan: elektrificatie. Volkswagens eigen ID3, bijvoorbeeld, eindigde in 2020 op een tweede plek in Nederland. De Golf stond toen op plek 14.

Ook de SUV in het algemeen heeft zijn effect niet gemist. Tiguans, Grandlands, Kuga’s én de alternatieven van andere merken deden het jaar na jaar beter en verdrongen zo de traditionele verkooptoppers van de beste plekken. Inmiddels zijn het vooral de compactere modellen die het goed doen. De Peugeot 2008 eindigt bijvoorbeeld redelijk hoog, net als de Toyota Yaris Cross en Renault Captur.

Tekst gaat verder onder de afbeeldingen. 

Aan de kleur van de testauto's kan het niet liggen: in 2022 én in 2004 zijn Focussen blauw, Golfs zwart en Astra's geel.

Het effect van merken als Hyundai en vooral Kia kan bovendien moeilijk worden overschat. De Kia Niro is uitgegroeid tot de publiekslieveling van zowel zakelijk als particulier Nederland, terwijl ook de Hyundai Kona vaak hoog eindigde. Van de andere kant werd de compacte middenklasse aangevallen door de Volvo XC40, een auto die net als de Kia Niro profiteerde van het breedst mogelijke aanbod aan aandrijflijnen en met relatief haalbare prijzen ‘premiumrijden’ bereikbaar maakte en maakt voor een breder publiek. Nu het daar toch over gaat: auto’s worden steeds duurder, maar dat is voor een opvallend groot aantal kopers en leasers kennelijk geen reden om het een segmentje lager te zoeken. Integendeel zelfs: kijk maar eens hoeveel nieuwe auto’s van een halve ton of meer je ’s morgens in de file ziet staan. Die XC40 eindigt in 2022 vermoedelijk op plek 5, broertje Lynk & Co 01 op 9 en een auto als de Skoda Enyaq op plaats 11. Daarmee doen ze het allemaal beter dan de Golf, de Focus en de Astra.

De andere kant is echter ook waar. Het A-segment mag in veel andere landen dan grotendeels dood zijn, in Nederland zijn kleine auto’s niet aan te slepen. Auto’s als de Ford Ka (15) en Daewoo Matiz (18) waren in 2000 nog echte stadsrakkers, die in veel gezinnen als ‘autootje voor erbij’ werden aangeschaft. Anno 2022 is dat anders en doen modellen als de Hyundai i10 (18), Toyota Aygo (6) en Kia Picanto (3) vaak dienst als enige auto en dus dagelijks vervoer. Voor de modellen uit het zogenaamde B-segment, nog altijd onder de Focus, Golf en Astra dus, geldt dat nog sterker. Een Polo van nu is bijna even groot als de Golf ‘van toen’, al lijkt dit jaar juist de duidelijk krappere Peugeot 208 er met de absolute winst vandoor te gaan. De kracht van keuze lijkt daarmee opnieuw aan het werk, want ook de 208 is er met brandstofmotoren én puur elektrische aandrijving.