Professor Criekemans: ‘Deze raketaanval is een politieke boodschap, gericht aan Rusland’

Makijivka, waar ongeveer 350.000 mensen wonen, ligt in het uiterste oosten van Oekraïne in een gebied waar Russen en pro-Russische militairen al bijna tien jaar de plak zwaaien. De provincie Donetsk, waarin de stad ligt, werd intussen door Rusland geannexeerd. Het is daar dat het Russische leger een oud schoolgebouw had opgevorderd om er recent gemobiliseerde soldaten in onder te brengen.

Twee raketten neergehaald

Op nieuwjaarsdag, enkele minuten na middernacht, begonnen de Oekraïners de school te bestoken met Himars-raketten, een zeer geavanceerd artilleriesysteem uit de Verenigde Staten. Volgens het Russische ministerie van Defensie ging het om zes raketten, waarvan er twee neergehaald konden worden voor ze doel troffen. Dat laatste kon niet beletten dat het gebouw met de grond gelijk werd gemaakt. Dat de aanval heeft plaatsgevonden, geeft zelfs Rusland toe. Maar over het aantal doden lopen de meningen sterk uiteen.

“Het feit dat Rusland de aanval erkent én toegeeft dat er 63 doden vielen, gaat al heel ver”, meent professor internationale politiek David Criekemans (UAntwerpen en KU Leuven). “Het gebeurde immers heel diep in de provincie Donetsk, een grondgebied dat de Russen al heel lang controleren. Maar nu geven ze eigenlijk toe dat ze dat territorium onvoldoende kunnen verdedigen.”

Oekraïne was er als de kippen bij om te claimen dat er bij de raketaanval maar liefst 400 Russische soldaten zijn omgekomen. Als dat klopt, zou het de zwaarste klap zijn die Oekraïne in één keer aan Rusland kon toebrengen.

“Ik weet niet hoe Oekraïne het aantal Russische doden zou kunnen verifiëren zo diep in de Donbas”, zegt Criekemans. “Exacte cijfers zouden van de Russen moeten komen, maar die hebben er geen enkel belang bij om die te geven. Oekraïne daarentegen kan dergelijke hoge sterftecijfers bij de vijand wél gebruiken voor propagandadoeleinden. Kortom, we weten niet hoeveel Russen er precies gesneuveld zijn en we kunnen dan ook weinig conclusies trekken uit de aantallen die beide partijen geven.”

Politieke boodschap voor Rusland

“Wat wél zeker is, is dat deze aanval een politieke boodschap is van Oekraïne aan het adres van Rusland. Daarmee geeft Oekraïne aan dat het de ambitie heeft om het volledige territorium opnieuw te consolideren. De vraag is hoe de Russische president Poetin hierop zal reageren. Van de 300.000 soldaten die hij heeft gemobiliseerd, werden er al 150.000 ingezet, voornamelijk als kanonnenvlees. De overblijvende 150.000 worden nu getraind om deel te nemen aan het Russische lenteoffensief. Dit offensief zou er door deze aanval in Makijivka wel eens sneller kunnen komen dan verwacht, al zullen er natuurlijk nog andere factoren meespelen. Poetin moet ook de tijd krijgen om zijn reactie voor te bereiden.”

In Rusland zelf kwam er veel kritiek op het feit dat de rekruten in zo’n kwetsbare infrastructuur als een school waren ondergebracht. “Waarom zaten ze niet in schuilkelders?”, vroeg de ultraconservatieve journalist Andrey Medvedev zich af. Ook Daniil Bezsonov, een door Rusland gesteunde hoge ambtenaar in het gebied, was er niet over te spreken: “Wie deze beslissing op zijn geweten heeft, moet gestraft worden. Er zijn genoeg schuilplaatsen met sterke infrastructuur in de Donbas om troepen in te huisvesten.”

Wat ook te denken geeft, is dat er in het gebouw niet alleen Russische militairen waren gekazerneerd maar eveneens munitie was opgeslagen. Dat zou verklaren waarom de raketinslagen zo’n enorme explosie veroorzaakten en de school volledig in puin legden. “Ik vond het feit dat er munitie in het gebouw lag, ook opmerkelijk”, zegt Criekemans. “Maar het is best mogelijk. Eerder waren Russische munitiedepots het doelwit van Oekraïense aanvallen. Het kan dat Rusland op zoek gegaan is naar minder voor de hand liggende locaties voor hun munitie omdat de formele opslagplaatsen niet meer veilig waren.”