Een woordvoerder van toezichthouder SodM bevestigt aan Dagblad van het Noorden en NRC dat een onderzoek is gestart naar aanleiding van het signaal dat het gehalte kwik in aardgas in het verleden te hoog was. ,,Vooralsnog lijken er geen gezondheidsrisico’s te zijn geweest”, benadrukt de woordvoerder. De resultaten van het onderzoek worden over niet al te lange tijd verwacht.

Vrees voor giftig kwik in Nederlandse keukens

In notulen van de zogeheten Maatschap Groningen wordt in de jaren 2012-2014 geschreven over een ontdekking van een onverwachte hoge concentratie kwik in leidingen van Gasunie, afkomstig uit het Groningenveld.

Die info werd alleen gedeeld binnen de Maatschap Groningen, waarin oliebedrijven Shell, ExxonMobil en gaswinningsbedrijf NAM samen met de Nederlandse staat de lijnen rond de gaswinning in Groningen uitzetten. Leden van de Maatschap waren bevreesd dat het kwik via de leidingen in huishoudens terecht zou kunnen komen.

Kwik komt in kleine hoeveelheden voor in gewonnen aardgas en is al in zeer kleine hoeveelheden giftig. De NAM en Gasunie waren tussen 2012 en 2015 dan ook zeer bezorgd toen bleek dat ,,meer kwik uit de leidingen kwam dan eerder gedacht”.

De vrees bestond dat het nieuws over mogelijke gezondheidsrisico’s vroegtijdig naar buiten zou komen en zou leiden tot ,,reputatieschade” voor de NAM en dat het gaswinningsbedrijf daarmee ,,in deze kwestie kwetsbaar” zou lijken. Ook ,,additionele negatief getinte publiciteit in de provincie Groningen zou momenteel [het is dan oktober 2014] erg onwelkom” zijn.

Naast reputatieschade was ook geld een issue. Volgens de NAM zou het oplossen van dit probleem mogelijk honderden miljoenen euro’s extra gaan kosten. De toenmalige voorzitter van staatsbedrijf Energie Beheer Nederland waarschuwde daarop ,,dat het wel gaat om de gezondheid van mensen”.

‘Grootste risico’s voor Noord-Nederland’

Afnemers in Drenthe en Groningen zouden blijkens de notulen ,,de grootste risico’s” lopen omdat zij via kortere leidingen het gas uit Groningen ontvangen. Gasunie, zo melden de notulen, voelde zich dan ook ,,ongemakkelijk met de situatie”. Toch spreken de betrokken partijen in de Maatschap Groningen af om ,,de kring van hierbij betrokken personen [van de Maatschap] beperkt te houden”. Ook een regeringsvertegenwoordiger, via het ministerie van Economische Zaken, was aanwezig toen de zorgen over de hoge concentraties kwik met potentiële gezondheidsrisico’s voor de inwoners van Nederland worden gedeeld.

SodM, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) zijn niet actief gewaarschuwd over de zorgen rond het kwikprobleem en mogelijke gezondheidsschade. Eind 2014 laat de NAM voor de zekerheid een persbericht opstellen (,,de pers is erg gretig op informatie over risico’s”) waarin de conclusies staan dat na eigen onderzoek er geen risico is en dat de kwikconcentratie wordt gemonitord.

Tien jaar later heeft toezichthouder SodM het RIVM alsnog opdracht gegeven om onafhankelijk onderzoek te doen naar de kwikverontreiniging uit het Groningenveld. Het onderzoek moet uitwijzen of het te hoog gehalte aan kwik bij gebruik van het aardgas kan hebben geleid tot gezondheidsschade bij mensen thuis. Afgelopen zomer, toen zij de notulen van de Maatschap in handen kregen, deden NRC en Dagblad van het Noorden bij het SodM navraag over mogelijke kwikverontreiniging. Toen was SodM er nog niet mee bezig, maar na het openbaar worden van de notulen, is de dienst alsnog een onderzoek gestart.

De SodM-woordvoerder wil niet vooruit lopen op de uitkomsten van het onderzoek, maar laat wel weten dat het er op lijkt dat de ,,gezondheid van eindgebruikers niet in het geding lijkt te zijn geweest”.

NAM en Gasunie: ‘Geen risico volksgezondheid’

Dat stellen de NAM en Gasunie ook. De twee bedrijven deden kort na de ontdekking zelf ook onderzoek en volgens een Gasunie-woordvoerder is ,,uit metingen gebleken dat de kwikconcentraties bij de eindgebruiker zeer laag zijn en geen risico voor de volksgezondheid opleveren”. Onderzoeks- en adviesbureau KEMA voerde een studie uit en concludeerde volgens de GasUnie dat de ,,gevonden concentraties zeer laag waren”. NAM heeft vervolgens maatregelen getroffen om de concentratie kwik verder te verlagen. De woordvoerder van de NAM laat weten dat er ,,waarschijnlijk op dat moment en tot op heden geen reden toe was” om de kwikverontreiniging actief naar buiten te brengen.

Kwik in leidingen is overigens nog wel een aandachtspunt, stelt de Gasunie-woordvoerder desgevraagd. Volgens haar worden tot op de dag van vandaag op diverse plaatsen spotmetingen via kwikmonsters uitgevoerd. Ook de NAM stelt het ,,onderwerp heel serieus te nemen en robuuste afspraken” te hebben gemaakt „voor monitoring en monstername met Gasunie”.

De Gasunie-woordvoerder laat weten dat er in de periode 2012-2014 ook veel meer gas is gewonnen uit Groningen dan nu. Gas uit Groningen is ook vrijwel volledig vervangen door pseudo-Groningengas dat ontstaat na menging van [buitenlands] hoogcalorisch gas met stikstof. ,,Dat gas bevat nagenoeg geen kwik.”