‘Zo kan het niet verder.’ Assisenvoorzitter Laurence Massart klonk haast wanhopig, woensdag na de zitting van het proces over de aanslagen van 22 maart 2016. Na alweer juridisch-technisch oponthoud omtrent de naaktfouilles van de beschuldigden, wil ze het proces ‘deblokkeren’. Dinsdag al stonden getuigenissen over de aanslag in Maalbeek op de planning, onder meer van de speurders. Maar er is nog geen woord gerept over de ontploffing in het metrostation. Al twee dagen gaat het alleen over de transferomstandigheden van de verdachten. ‘Het vervolg van de rechtszaak staat op het spel’, zei Massart.

Woensdagochtend bleek opnieuw geen enkele beschuldigde in de assisenzaal aanwezig. De meerderheid weigerde om naar de zaal te trekken of uit hun cel te komen nadat ze hun onderkleding hadden moeten uittrekken bij de naaktfouillering. Voorzitter Massart hoopte woensdagnamiddag alsnog te starten met de getuigenissen, maar daar kon de verdediging niet mee akkoord gaan.

De voorzitter was duidelijk gefrustreerd over het verloop van het proces. Ze benadrukte dat het probleem van de transports en de naaktfouilles van de verdachten losstaat van de assisenprocedure. ‘Maar er is wel een vonnis: de rechter zegt dat het verboden is om systematische naaktfouilles op te leggen met kniebuigingen, zoals die nu worden toegepast.’ De Brusselse kortgedingrechter besliste vorige week dat de systematische en ongemotiveerde naaktfouilles een inbreuk op de mensenrechten vormen.

Vragen over naaktfouilles

Er bleven voor Massart wel nog twee vragen over: ‘Zijn die fouilles nog altijd systematisch? En zijn ze voldoende concreet en individueel gemotiveerd? Daarover heb ik geen informatie, dus dat kan ik niet beoordelen.’ De voorzitter stelde voor om Marc De Mesmaeker, commissaris-generaal van de federale politie, te laten getuigen over de omstandigheden van de transports van de beschuldigden.

Volgens De Mesmaeker is er geen opdracht om de beschuldigden elke dag te fouilleren. ‘De beslissing daarover ligt bij een bevoegde officier’, zei hij tijdens het proces. Volgens de politietopman wordt elke fouillering gebaseerd op een individueel dossier van de verdachte. De advocaten van de beschuldigden willen die individuele motivatie nu eerst kunnen nalezen. Volgens hen vertoonden de fouilleringen van dinsdag en woensdag duidelijk ‘een systematisch karakter’ – wat dus tegen de beslissing van de Brusselse kortgedingrechter zou ingaan.

Voorzitter Massart had weinig zin in een discussie over de inhoud van die motivaties. Ze maakte snel een einde aan de getuigenis van De Mesmaeker: ‘Meneer de commissaris-generaal, de toestand is ernstig. U moet dit deblokkeren.’

‘Over naar de essentie’

De zitting werd uiteindelijk geschorst tot donderdagochtend 9 uur. Toch is het maar de vraag of er donderdag effectief gesproken zal worden over Maalbeek. De advocaten van de verdediging krijgen normaal gezien voortaan de motivering van eventuele naaktfouilles van hun cliënt doorgestuurd, en ook de motivering voor de fouilleringen van dinsdag en woensdag zullen ze nog krijgen.

De schorsing kwam er tot verbijstering van de burgerlijke partijen, die hadden gehoopt dat vandaag de aanslag op de metro Maalbeek zou worden behandeld. Voor de advocaten van de slachtoffers is het nu echt genoeg geweest. ‘Over naar de essentie’ van de zaak, vinden ze. ‘Gisteren hebben we hier slachtoffers in tranen zien vertrekken. Dat willen we niet meer zien gebeuren.’