Meeste bedrijven zagen hun marges fors slinken in 2022, zegt Nationale Bank

De daling van de marges heeft te maken met de sterke stijging van de kosten in de loop van 2022. Denk aan de hoge energieprijzen, de verstoring van aanvoerketens (bijvoorbeeld van elektronische chips) en de hoge inflatie. Grondstoffen werden duurder en lonen stegen. De marge wordt dan bepaald door de mate waarin de ondernemingen die kosten kunnen doorrekenen in hun verkoopprijzen.

Uiteraard zijn er verschillen per sector en per bedrijf, maar globaal genomen slaagden de ondernemingen er niet in die kosten volledig door te rekenen, blijkt uit de studie van de NBB-economen Gert Bijnens en Cédric Duprez. De brutomarge van een “typische onderneming” (de mediaan van alle niet-financiële ondernemingen) daalde daardoor naar 14,3 procent tijdens de eerste drie kwartalen van 2022, tegen 16,8 procent in dezelfde periode een jaar eerder. De marge lag vorig jaar ook lager dan in 2020 en dan het gemiddelde van de vijf jaar daarvoor (2015-2019).

De economen noemen de margedaling aanzienlijk. “De marge liep met ongeveer 2 centiem per euro omzet terug, terwijl deze marge de afgelopen jaren nagenoeg constant constant bleef en in 2021 zelfs licht steeg”, klinkt het.

Bijnens en Duprez maakten de oefening voor 140 bedrijfssectoren. Bij de overgrote meerderheid daalde de marge in 2022. Globaal genomen was de daling meer uitgesproken in de verwerkende nijverheid dan in de dienstensector. De voedingssector (industrie, supermarkten, gespecialiseerde winkels als slagers ...) blijkt het moeilijk te hebben om de gestegen kosten door te rekenen, terwijl aan de andere kant bijvoorbeeld de reisbureaus in 2022 de marges wel konden verhogen. Zij kwamen dan ook uit een heel moeilijke coronaperiode.

De vastgestelde margedaling lijkt wat haaks te staan op een eerdere, macro-economische studie van de instelling, die vaststelde dat de marges in 2022 op een vrij hoog niveau bleven. Maar die resultaten werden beïnvloed door een klein aantal zeer grote bedrijven (met gemiddeld duidelijk hogere marges dan de overige 99 procent), zegt de instelling. “We wilden nu achter de enkele hoge bomen gaan kijken die het bos verbergen”, aldus de NBB-economen Gert Bijnens en Cédric Duprez. Ze ontkennen ook dat de beide studies elkaar zouden tegenspreken, want ook in de macro-economische studie wordt een margedaling verwacht. Die zou eind 2022 of begin dit jaar ingezet zijn.

Ondernemersorganisatie Unizo concludeert uit de studie dat de marges van de bedrijven wel degelijk onder grote druk staan. “Er wordt te gemakkelijk veralgemeend als het over de marges van ondernemingen gaat”, terwijl er grote verschillende zijn tussen individuele ondernemingen, zegt Unizo-topman Danny Van Assche. “Zoals verwacht, blijkt uit de studie van de nationale Bank dat de gemiddelde marge zeer sterk wordt beïnvloed door een beperkt klein aantal zeer grote ondernemingen. De kmo’s hebben veel kleinere marges.”

“We hopen dat deze cijfers een wake-upcall zijn voor iedereen die de voorbije maanden bleef beweren dat de bedrijven nog ‘hoge winsten’ maakten. Deze studie bewijst het tegendeel”, vult Van Assche nog aan. Unizo pleit voor een knip in de automatische indexering van de lonen.