Wie zonnepanelen heeft, wekt niet continu groene stroom op. Op een mooie zomerse dag piekt de opbrengst terwijl op een donkere dag in de winter de opbrengst nagenoeg nul is en alle benodigde elektriciteit van het net moet komen. Daardoor hebben paneeleigenaren op het ene moment een overschot aan elektriciteit en op het andere een tekort. Dat overschot mogen ze bij hun energieleverancier een op een wegstrepen tegen de stroom die ze geleverd krijgen. Dat wegstrepen wordt salderen genoemd.

Die regeling wordt door het besluit van dinsdag de komende jaren afgezwakt. Dit en volgend jaar mag de volledige opwek nog van het gebruik worden afgetrokken. In 2025 is dat nog maar 64 procent en in de jaren daarna daalt dat percentage steeds verder naar uiteindelijk nul in 2031. Daarvoor in de plaats krijgen mensen met zonnepanelen van hun energieleverancier een vergoeding voor hun teruggeleverde stroom.

Nodig om meerdere redenen

De versobering is volgens klimaatminister Rob Jetten om meerdere redenen nodig. Ten eerste zorgt de salderingsregeling voor oneerlijkheid op de energiemarkt. Wie geen panelen heeft, betaalt nu mee aan de vergoeding voor wie ze wel heeft. Volgens de Autoriteit Consument en Markt gaat het om enkele tientallen euro’s per jaar die zo van de ene groep naar de andere vloeien. Energieleveranciers moeten namelijk hogere prijzen rekenen om het verlies dat ze lijden op het salderen te compenseren. Teruglevering gebeurt namelijk vooral op momenten dat de stroomprijs laag is, terwijl de klant de hogere prijs krijgt die vaststaat in zijn contract.

Daarnaast was de salderingsregel bij de invoering in 2004 bedoeld om burgers te stimuleren om te investeren in hun eigen energievoorziening. Door het salderen werd de terugverdientijd een stuk korter. Door technologische ontwikkelingen zijn de panelen nu echter een stuk goedkoper en efficiënter dan toen. Volgens berekeningen van TNO verdienen de panelen zichzelf nu ook nog steeds op een redelijke termijn terug. Wat verder meespeelt is dat het aantal huishoudens met panelen flink omhoog is geschoten. Dit zorgt voor druk op het elektriciteitsnet dat op veel plekken vooral tijdens pieken overbelast raakt. Het salderen maakt investeren in opslag in bijvoorbeeld een thuisaccu of slimmer gebruik van apparaten over de dag (de wasmachine aanzetten als de zon schijnt bijvoorbeeld) minder aantrekkelijk.

Billijke regeling

De Consumentenbond, sommige milieuclubs en huurdersorganisatie Aedes zijn tegen de aanpassing, omdat ze vrezen dat zonder ‘solide teruglever-vergoeding’ de opmars van groene stroom uit de zon stokt. Maar duurzaamheidsexperts kijken er anders tegenaan. Marien Boonman van Energy Fact uit Utrecht snapt de ingreep wel. ,,Met de huidige stroomprijzen is het niet meer nodig. Sterker nog: de 6 miljoen huishoudens zonder panelen, waaronder veel arme mensen, betalen de gratis stroom voor de 1,5 miljoen zonnepanelenbezitters, onder wie veel rijke mensen.”

Simon Visbeek uit Stiens is mede-eigenaar van Zon voor iedereen en adviseert met zijn bedrijf bij duurzame projecten. Ook hij noemt het afbouwen van de regeling een logische keuze. Al maakt hij daarbij wel onderscheid tussen twee componenten van de regeling. Voor hem bestaat de regeling uit twee delen: de verplichting voor leveranciers om te salderen en het verrekenen van de energiebelasting.

Dat er aan de salderingsverplichting voor de energiebedrijven wat wordt gedaan, juicht hij toe. ,,Voor dat deel is veel te zeggen’’, meent hij. ,,Je hebt daarmee impact op de onbalans tussen mensen met en zonder zonnepanelen. Daar moest ook wel wat aan gedaan worden.’’ De impact voor eigenaren van zonnepanelen is bovendien klein, denkt hij. ,,Het kale leveringstarief is 5 tot 10 cent. Het voorstel is dat je daar 80 procent van terugkrijgt voor je teruggeleverde stroom. Dat vind ik nog steeds billijk.’’

‘Logisch maar ook gek’

Visbeek heeft er meer moeite mee dat eigenaren van zonnepanelen ook energiebelasting moeten gaan betalen. Volgens hem heeft dat deel ook de meeste impact omdat het over grotere bedragen gaat. De belasting werd in 1998 ingevoerd om burgers te stimuleren minder fossiele energie te gebruiken. Het was in feite een opslag voor gebruik van fossiel. ,,Het was dan ook heel logisch dat wie geen fossiele energie gebruikt, die belasting ook niet hoeft te betalen’’, zegt hij. ,,Dat dat nu afgeschaft wordt is gek vanuit de oorspronkelijke gedachte.’’ Overigens gaat het om een flink bedrag. Uit de Miljoenennota van vorig jaar blijkt dat het om een bedrag van 252 miljoen euro gaat dat mensen met zonnepanelen minder betaalden aan belasting.

Wat voor Visbeek ook meespeelt is een ander vraagstuk: waar wekken we onze energie eigenlijk op? ,,We willen het liefst opwekken op het dak. Terwijl dat qua kosten de minst efficiënte manier is. Als je dat minder gaat stimuleren, kiezen we dan voor meer zon en wind op land? Daar ben ik wel benieuwd naar.’’