De toan fan Jan Koops: "Stao op, gao d’r tegenin!”

Jan Koops © Omrop Fryslân
"Oflopen weekaende kwam menister en D66-leider Sigrid Kaag mit disse dudelike oproep. Zi'j wil dawwe opkommen tegen de verhadding van et poletieke en maotschoppelike klimaot. Zi'j stelde dat et negeren van rechts-extremisme niet meer warkt.
Een vergeliekbere stelling nemt de Nationaol Coördinater Terrorismebestrieding en Veilighied in. Hi'j vragt om dudelike norms en et zien laoten van wat de greenzen binnen.
De toan fan Jan Koops
En op de Engelse tillevisie stelde een historicus dat de polerisaosie van disse tied op een twietal punten hiel vule liekt op et verschiensel (laowe et mar gewoon 'populisme' numen) uut de dattiger jaoren van de veurige ieuw.
Et eerste punt zol wezen de gedaachte dat de poletiek niet een saemenstelling is van mit- en tegenstaanders, mar van vrunden en vi'janen. En et twiede punt is: omreden die vi'janen vanzels een direkte bedrieging binnen veur jow eigen bestaon, huuf ie jow niet meer an de wetten en regels van dit laand te holen. De wetgeving is ommers een instelling van de vi'jaand zels, de staot!
Now, wi'j hebben zien - zo stelt Bas Heijne in de NRC van zaoterdag - waor dat op uutlopen kan. Veurbeelden bin de bestormings van et Capitool in Amerike en van de Braziliaanse regeringsgebouwen.
Elk meenske mit ok mar een betien gezond verstaand kan hier weinig tegenin brengen, zo'k daenken. Ik kan me dan ok wel vienen in de oproep van Kaag, die trouwens flink beveiligd wodden moet vanwege bedrieging. Etzelde gelt veur Geert Wilders, die Kaag veur 'heks' uutmaekte, en zovule aandere meensken uut et poletieke en maotschoppelike leven. Verschrikkelik!
Dus ja, ik kan mi'j vienen in et verhael van Kaag. Mar et is neffens mi'j mar de helte van et verhael. Zeker, meensken stellen ten onrechte dat jow poletieke tegenstaanders vi'janen van jow binnen, mar heur gevuul dat ze bedonderd wodden, dat is niet zo vremd.
Bi'j et debat over de toeslaggenaffaire zee Kaag op 1 april 2021 nog tegen Mark Rutte "Hier scheiden onze wegen!". En et kammenet stapte op. Now bliekt dat dus aachterof een 1-april-grap west te wezen. Een peer maond laeter zatten Rutte en Kaag ommers weer saemen in et kammenet. En an now toe is d'r nog bar weinig daon veur alle slaachtoffers van die toeslaggenaffaire.
Mar ok aandere elementen zitten nog in oons onthoold. Demekraoten-66 zollen staon veur een referendum daor kiezers meer inspraoke deur kriegen zollen, mar dezelde perti'j het et referendum om ziepe hulpen. Et paste heur niet dat et volk stemmen meugen zol over internationaole kwesties. En wat is d'r terechte kommen van ni'je poletiek liekas transperaansie, gien aachterkaemerties meer en zokke zaeken? Nee, naor mien gevuul is et bi'j Rutte-4 niet vule aanders as bi'j Rutte-3.
Now nuumde ik Kaag omreden zi'j die oproep daon hadde, mar ok de krek opstapte Gert-Jan Segers zee dat zien perti'j nooit weer mit Rutte in een kammenet zitten zol omreden hi'j leugen hadde. Mar ok de ChristenUnie zit weer gewoon an taofel bi'j Rutte-4.
Dus is mien oproep an Kaag, an Segers en al die aanderen: Kiek ok es even naor jim zels, hoe jim holing en uutspraoken bi'jtieden et rechts-extremisme ok wel wat in de haand warken.
Geef toe aj'm oons veurleugen hebben, geef et toe aj'm et bi'j et verkeerde aende had hebben. Gao aarmoe tegen, verklein de kleuve tussen aarm en riek. Laot bedrieven die de omgeving smerig maeken mitbetaelen an et schonemaeken daorvan, maek vliegtickets duurder om vliegen minder populair te maeken. En zo kan ik nog wel even deurgaon.
Zorg in elk geval eerst daj'm zels geleufweerdig binnen en kom mit een goeie visie veur de toekomst van oons laand. Dan hael ie de populisten de wiend wel uut de zeilen."